Conciertos

TEMPORADA BOS 5


Palacio Euskalduna.   20:00 h.

A. Bruckner: Sinfonía nº 8 en Do menor (versión de 1890)

Günter Neuhold, director

FECHAS

  • 02 de diciembre de 2010       Palacio Euskalduna      20:00 h.
  • 03 de diciembre de 2010       Palacio Euskalduna      20:00 h.

Conoce aquí todas las ventajas de ser abonado de la BOS






Fedeak mugitutako soinu-mendiak

 

Anton Brucknerren (Ansfelden, Goi Austria, 1824-Viena, 1896) erraietara arteko fede sutsua eta berak jasotako talentua Jainkoaren zerbitzura ipini behar zuen ustea dira gaur arratsaldean entzungo dugun sinfonia-diskurtso kolosalaren oinarriak.

 

Sinfonia-konpositore austro-alemaniarren kateko azken aurreko katea-begietako bat da Bruckner. Euren sasoiari arrakalaz betea, gaixoa eta formaren transgresore irizten zioten aroan, gai izan zen sinfonia-arte ukiezina, monumentala eta intenporala sortzeko. Izan ere, Wagnerren arabera, austriar hau zen “benetako ideia sinfonikoak zituen bakarra, Beethovenen ostean”.

 

Sinfonia generoa XVIII. mende bukaeran loratu zen ospe handiz. XIX. mendeko konpositoreek xede erromantikoen arabera egokitu zuten formatua. Interes handiagoa zuten lengoaia sinfonikoaren klima, atmosfera eta kolorean, egituran baino. Lirismo hedagarria eta erretorika maite zutenez gero, egitura dilatatu egin zuten, eta ingurumariak ezabatu. Harmonia kromatikoan zuten interesaren harira, tonalitatearen mugak belatu, eta tonikaren (pausatzea) eta dominantearen (tentsioa) arteko kontrastea ahuldu zuten. Horixe da, hain zuzen ere, forma musikalaren zutabeetako bat. Musikari haien esku eta belarrietan, sinfonia egundoko drama bihurtu zen, fedea gailentzen zitzaiolarik dudari, patuaren kontrako gizakiaren borrokari, naturaren edertasunari eta jatorriaren beraren loriari.

 

Bruckner aise ezberdina izan zen erromantikoen artean; halaxe kontrastatu daiteke guztien kasuan. Kasurako, ezin espero zitekeen beragandik bere artea intelektuaren edo estetikaren ikuspuntutik agertzea, hainbeste miresten zuen Wagnerrek egingo zukeen gisan, zeinak bere balio biografikoaz jakitun izanda, ez zuen lerro bakar bat ere utzi etorkizunean pentsatu gabe. Brucknerrek ez zuen bultzada programatikorik izan, eta, hargatik, gainerako autore garaikide askok ez bezala, ez zuen bere partituretan musikaz kanpoko oharrik egin. Halatan ere, gaur entzungo ditugun sinfonietako bitan, Laugarrenean –“Sinfonia erromantikoa” izenez ezaguna– eta Zortzigarrenean, konpositorearen zenbait ohar ere badira. Edozein kasutan, Brucknerren arte sinfonikoak ez du inongo zerikusirik gai bakun eta hutsalekin, izan ere, musika sakroaren iturri beretik sortzen da: erlijio-sentimendutik. Mugimendu geldoak, hasierakoak eta bukaerakoak, gehienetan Jainkoarekin adiskidetzeko ekitaldiak dira. Fede katoliko sakon eta ezin hautsizkoa zuen Brucknerrek, eta haren sentimendu naturalistak eta erlijiosoak eremu mistikoan egiten dute bat, teosofia musikalaren tronuan jartzen dutelarik. Hauxe da erromantizismo bruckneriarraren azalpena: musika purua idazten du, testuinguru tradizionalean, baina misterio bati konektatuta.

 

1824an jaio zen, eta Ansfeldeneko elizaren inguruetan hazi. Ansfeleden Austriako Linz hiriaren hegoaldean dagoen herri lasaia da. Erlijio espirituak eta liturgia atmosferak sortutako airea zen eskolako maisu izateaz gain organo-jotzaile lanak egiten zituen sakristau eta herriko eta eskualdeko jai eta dantzaldietako biolin-jotzailearen seme talentu handikoak arnastutako airea.

 

Anton txikiak laster azaldu zituen musika-gaitasun paregabeak, eta horrek ahalbidetu zuen zazpi urte besterik ez zituela, aitari lagundu izana eskolako txikienei diziplina hori irakasten. Hamabi urte zituela, aitaren gaixotasun larria zela-eta, haren lekua hartu zuen hezkuntza-lanetan, elizako organo-jotzaile legez eta herri-jaietako biolin-animazio beharretan.

Hamahiru urte zituela hil zitzaion aita, eta amak San Florian abadetxera bidali zuen. Bertan, hezkuntza trinkoa jaso zuen humanitateen arloan, musika-ikasketekin jarraitu zuen, eta hasiera eman zion organista moduan etortzear zuen karrera bikainari.

Giroen nahasturak -landakoa eta deboziozkoa, aldekoa eta espirituala, herrikoia eta erlijiosoa- markatu zituen konpositorearen obra eta bizimodua. Baserri-inguruko manerak zituela, Brucknerrek etxean eginiko traje zabala zeraman soinean, eta oinak narras zebilen Vienan zehar, zeinari XX. mendea sartu artean adierazgarri izan duen sofistikazio intelektuala eta estetikoa zerion. Brucknerren nekazari itxura umilak, mundutik at dagoenarenak; pertsonen arteko harremanetarako baldartasunak, batez ere gizartean; bere aurkakoen kritika gordinek beragan hainbesteko eragina izateak; eta inoiz joan ez zitzaion segurtasun ezak konpositorea zenbait zirkulutatik at sentitzea ekarri zuten, eta ahalmen gutxiago izanda ere, beste batzuek hartzen zuten lekua zirkulu horietan. Gaur egun ere jazotzen dira halakoak. Egoera horrek eragindako antsietateak eta ezegonkortasun emozionalak ekarri zuten bere bizitzan zehar hainbat obra behin eta berriro errebisatzea.

 

Musika elementuei dagokienez, Brucknerren lengoaiak orkestra-kolorearen zentzu berezia ageri du. Seguruenik, kontrapuntista eta organista legezko entrenamenduetan du jatorria horrek, alegia, orkestra bera organo handi eta indartsu bat bailitzan irudikatzeak. Brucknerrek bere egin zuen sinfonia-bilduma erromantikoa, eta tresna gisa baliatu zuen, bere uste erlijiotsua nabarmentzeko; hala, hariek soinu erradiatsuan intonatzen dute ereserkia, haize-tresnetan crescendo indartsuak darabiltza, eta, askotan, metalen koruaren soinu-haloarekin ematen du bukaera.

Kolore harmonikoaz denaz bezainbatean, oso efektu erromantikoak darabiltza, prozesio geldo baina tinkoan doazen tentsio-sistema findua eragiten duten kromatismoz gainezka.

 

Konpositoreak darabilen ehundurak txandakatu egiten ditu homofonia monumentala eta talentu handiko kontrapuntua, hari-tresnen oinarriaren gainean kontrapuntu-marra finak grabatu gura dituenean legez.

 

Elementuen antolamenduari dagokionez, austro-alemaniar klasikoengandik oinordetzan hartutako tradiziozko formatua darabil Brucknerrek. Halaxe aurkezten eta garatzen ditu konposizioak, sarritan konbinatu egiten dituelarik, klima sutsuak eta biziak lortzeko asmoarekin.

 

Edukiari gagozkiolarik, erromantikoen artean, Bruckner literaturtasunetik gehien urruntzen dena da, bai eta bere gutunetan ere. Horren arabera, anakronikoa da, eta, beharbada, klasikoen helburuetatik gertuagokotzat jo behar izan da. Poema sinfonikoak argia ikusi eta orotariko modalitateak orkestra-konpositoreengan errotu zirelarik, Brucknerrek sinfonia puruak, ez-pragmatikoak, idatzi zituen.

 

Dena den, musika erromantikoan duen oinarrizko tokia soinuaren kontzepzio mistikoari zor dio. Kontzepzio horrek, bere-berean musikaz kanpokoa izanda ere, exekuzio-handitasuna eskatzen du, denboran eta espazioan.

 

Autorearen ziurtasun gabezia dela-eta, Zortzigarren Sinfoniaren bertsio bi ditugu. Bata, 1884 eta 1887. urteen artean konposatutakoa; eta bigarrena, 1889 eta 1890. urteen artekoa. Gaur arratsaldean entzungai duguna Vienan estreinatu zuen 1892an Hans Richterrek, hiri horretako Orkestra Filarmonikoarekin, eta Francisco José I.ari eskaini zion (haren Ordenakoa izateko ohorea eskatu ostean egin zuen, eskaintza egiteko baimena jaso eta gero).

Zortzigarrena Brucknerrek osorik utzitako azken sinfonia da, eta aditzera ematen du Jainkoak bete-bete egindako gizakiaren kemen erabatekoa, egia jainkotiarra ezagutarazteko. Sendotasuna askotariko orkestrazio irmoaren bidez adierazten da. Autoreak sarri egin bezala, honakoa ere lau mugimenduk osatzen dute.

Lehenengoa, Allegro moderato, hiru ideiaren inguruan dago eraikita, eta tremoloan hasten da (alderdi biak ere sarritan agertzen dira Brucknerren lengoaia sinfonikoan). Tonalitatea anbiguoa da, do minor goibelaren keinuak egon badauden arren. Jarri arreta modu hipnotikoan eta apurka-apurka desagerrarazten den Allegro honi bukaera ematen dion Kodari.

Ohiko bigarren mugimendu geldoaren ordez, autoreak Scherzo bat dakar, hiru ataletan. Hirutik biren motiboak hasieratik ematen zaizkigu, laburrak eta errepikakorrak dira, eta katea bat eginaz jostatzen dira, elkarren atzean ibiliz edo elkarren artean nahasiz, kolore tinbrikoak, intentsitateak eta ehundurak txandakatuz, batzuk besteak baino trinkoagoak eta efektistagoak. Ondoren, Trio nagusia dator, harparen hots fin izugarriarekin. Mugimendu horretan, lirismoak eta hariak bat egiten dute metalen koral ederrarekin.

Obrak aurrera darrai 3. mugimenduaren lekua betetzen duen Adagioarekin, eta kulunka dabil biltze intimistaren eta emozio handien artean.

Azken mugimenduak, Finale delakoak, bat egiten ditu aurreko hirurak, hiruretako konposizioak biltzen ditu eta. Hortaz, poliedrikoa da, eta, itxuraz landa-ingurukoa, apala eta sinplea den baina barne bizitza korapilatsuko –dudaz eta egiaz betea-, sentsibilitatez jositako eta humanismo handiko sortzailearen emozio piloa adierazten ditu. Emozioetan nabarmenena haren izugarrizko fede sakona da. Bukaera distiratsua.

 

Bizitzaren azken aldera, Anton Brucknerrek bere obraren nazioarteko zabalkundea nola hasten zen ikusi zuen. Lehenengo Austria eta Alemanian zabaldu zen, eta, ondoren, Europa osoan, Ipar Ameriketara salto egiteko tranpolin gisa. Atzera itzulerarik gabeko pixkanakako mugimendu hori Brucknerren fedearen eragina izango ote zen? Fedeak mendiak mugitzen dituela badakigu… baina musika-mendiak ere bai?

 

Goza itzazue!

Mercedes Albaina

 

 

Temporada 2010-2011 de la BOS. Guía de audición

La 8ª de Bruckner

Concierto nº 5 (2-3 diciembre de 2010)

Esta semana el programa de abono nº 5 de la BOS estará dedicado a la Sinfonía nº 8 en do menor de Anton Bruckner. Será la segunda ocasión en que la Orquesta interpreta esta obra en nuestros 88 años de historia. La anterior ocasión fue los días 6 y 7 de marzo de 2003 bajo la dirección del entonces director titular de la orquesta Juanjo Mena.

Cabe reseñar que se va autilizar la segunda versión de la sinfonía compuesta en 1890 y editada por el Dr. Leopold Nowak en 1955 para la “Österreichische Nationalbibliothek“ y la “Internationale Bruckner-Gesellschaft“ y publicada por Musikwissenschaflicher Verlag de Viena, Austria (www.mwv.at). Como curiosidad señalar que la primera versión que se interpretaba de esta obra era la editada por Robert Haas para la “Internationale Bruckner-Gesellschaft“ y consistía en una mezcla de las versiones de 1887 y 1890. A partir del trabajo del Dr. Leopold Nowak se distinguió entre la primera versión de 1887 y la de 1890, siendo ambas consideradas como obras independientes que reflejan la transformación conceptual de la forma de componer de Anton Bruckner.

Si están interesados en la obra de Anton Bruckner pueden obtener más información en la web de la editorial antes reseñada y, por ejemplo, en el siguiente volumen del anuario del “Anton Bruckner Institut Linz” (www.abil.at) que se puede adquirir en la siguiente dirección de internet: http://www.doblinger.at/detail.asp?itemnr=MWV-MV203

·       Leopold Nowak, Die Anton Bruckner-Gesamtausgabe. Ihre Geschichte und Schicksale (Bruckner-Jahrbuch 1982/83; MV 203)

En la sección correspondiente a este comcierto de página de la BOS (www.bilbaorkestra.com) pueden encontrar todos los enlaces incluidos en esta guía de audición y una serie de grabaciones comerciales de las obras de este programa. Todas ellas pueden adquirirse o escucharse a través de internet siguiendo los enlaces señalados en dicha información.


A. Bruckner: Sinfonía nº 8 en do menor (v. 1890 WAB108)

G. Solti – Chicago Symphony Orchestra

DEECA – B0000041XE

http://www.amazon.co.uk/Bruckner-Symphony-No-Chicago-Orchestra/dp/B0000041XE/ref=sr_1_4?ie=UTF8&qid=1290684884&sr=1-4

 

 S. Celebidache – Münchner Philharmoniker

EMI – B00000IG33

http://www.amazon.co.uk/Bruckner-Symphony-No-8-Anton/dp/B00000IG33/ref=sr_1_1?ie=UTF8&qid=1290685014&sr=1-1-spell

http://open.spotify.com/album/642lQEKlLaldg1VgFdo6aK

 

Info covid

Agenda de eventos

Lu
Ma
Mi
Ju
Vi
Sa
Do

Eventos relacionados

Temporada 2023-2024
21 - 22
Mar
2024
>Don Quijote y el Bolero de Ravel

Don Quijote y el Bolero de Ravel

Lugar: Palacio Euskalduna

Disfrutar de Asier Polo encarnando más que interpretando el Don Quijote es siempre un acontecimiento. Strauss además reparte papeles para el lucimiento de la orquesta: la viola, el fagote, el clarinete bajo, la percusión … Volverá a sonar la música de lsasi, que habremos interpretado la semana anterior en el Auditorio Nacional de Madrid, lo mismo que el célebre e hipnótico Bolero del compositor de Ciboure. Una fiesta bajo la batuta de Giancarlo Guerrero.


Charla preconcierto
21/03/2024 • 18:00 • Euskalduna. Sala 5H Terraza


R. Strauss: Don Quijote, op. 35
A. Isasi: El oráculo
M. Ravel: Bolero

Asier Polo, violonchelo
Giancarlo Guerrero, director

Información y entradas
Temporada 2023-2024
11 - 12
Abr
2024
>Samy Moussa y la 7<sup>a</sup> de Dvorák

Samy Moussa y la 7a de Dvorák

Lugar: Palacio Euskalduna

Descubrir la música de Samy Moussa estos últimos años y comprobar su buena conexión con el público ha sido una muy agradable sorpresa. Tendremos ocasión de seguir explorando su obra con su concierto para violín «Adrano», con la excelente Karen Gomyo y de disfrutarlo en su faceta de director con la música de Nielsen y la pasional 7ª sinfonía de Antonin Dvorák.

C. Nielsen: Helios, obertura
A. Dvorak: Romanza para violín y orquesta, Op. 11
S. Moussa: Concierto para violín y orquesta “Adrano”
A. Dvorák: Sinfonía nº 7 en re menor, Op. 70

Karen Gomyo, violín
Samy Moussa, director

Información y entradas
Temporada 2023-2024
18 - 19
Abr
2024
>Pahud y la 5<sup>a</sup> de Mahler

Pahud y la 5a de Mahler

Lugar: Palacio Euskalduna

La figura de Emmauel Pahud lleva años instalada en la cima del mundo de la Aauta. Todo ha sido precoz en su carrera desde que a los 22 años obtuviese la plaza de solista de la Filarmónica de Berlín, y su sonido, dicen quienes le han escuchado en vivo, es como una prolongación de su respiración. En el inicio de su despedida como director titular, Erik Nielsen se enfrenta a la Sª de Mahler: a sus cimas, sus valles y la belleza inabarcable de su adagietto.

Abono:

XX Century Classics


C. Nielsen: Concierto para flauta y orquesta
W.A. Mozart: Andante en Do Mayor para flauta y orquesta K. 315
G. Mahler: Sinfonía nº 5 en do sostenido menor

Emmanuel Pahud, flauta
Erik Nielsen, director

Información y entradas
Temporada 2023-2024
25 - 26
Abr
2024
>Erik Nielsen dirige Una vida de héroe

Erik Nielsen dirige Una vida de héroe

Lugar: Palacio Euskalduna

Ein Heldenleben es una obra de director. Fue dirigida por el propio Richard Strauss en su estreno, aunque estuviera dedicada a otro gran director, Mengelberg y su Orquesta del Concertgebouw. Este colosal poema sinfónico es la pieza elegida por Nielsen en su último concierto como titular en temporada. Otras dos piezas emblemáticas, de Schönberg y Saint-Saëns, con la presencia del carismático Alexandre Kantorow completan un programa en el que todo es importante.


Charla preconcierto
26/04/2024 • 18:00 • Euskalduna. Sala 5H Terraza


A. Schonberg: Cinco piezas para orquesta, op. 16
C. Saint-Saëns: Concierto para piano y orquesta nº 5 en Fa Mayor, op. 103 “Egipcio”
R. Strauss: Una vida de héroe, op. 40

Alexandre Kantorow, piano
Erik Nielsen, director

Información y entradas