Kontzertuak

BOS DENBORALDIA 15-2011-2012

Lan handiak bakarlari handientzat


Euskalduna Jauregia.   20:00 h.

J. Brahms:Kontzertua biolin eta orkestrarako Re maiorrean
B. Bartók:Kontzertua orkestrarako
 
Boris Belkin, biolina
Günter Neuhold, zuzendaria

DATAK

  • 10 maiatza 2012       Euskalduna Jauregia      20:00 h.
  • 11 maiatza 2012       Euskalduna Jauregia      20:00 h.

Ezagutu hemen harpidedunak BOS izatea abantaila guztiak

Batere arriskutsuak ez diren adiskidetasunak

1853an, Johannes Brahms hogei urteko nerabetxoa zen. Kerubina zirudien: zeta-antzeko ilea zuen, eta oso begi urdinak. Oraindik hamarkada batzuk falta ziren, Gimliren antzeko estetika izan zezan (alegia, Eraztunen Jauna lanean, aizkora batekin dabilen ipotxaren antza). Momentuz, bizarrik ez, tripatzarrik ez, eta famatik defendatzeko balioko zion keinu zaputzik ez. Tira, egia esan, ez zuen famatik defendatu beharrik, ez baitzen inondik ere famatua.
1853an hasi zen dena aldatzen. Piano-jotzaile gisa egin zuen lehenengo biretako batean, Göttingenetik igaro zen, eta, han, Joseph Joachim izeneko batekin egin zuen topo. Hungariar jatorriko biolin-jotzailea zen, bera baino urte pare bat zaharragoa, besterik ez. Jakina, instrumentisten karrera konpositoreena baino askoz ere goiztiarragoa da. Joachim aspalditik zen gizon errespetatua musikaren munduan, hamar urte baino gehiagotik hain zuzen; Beethovenen Kontzertua jo zuen Mendelssohnen zuzendaritzapean, eta hori guztiori XX. mendeko lehen urteetara arte iraungo zuen karrera baten hasiera baino ez zen. Zintzoak izateko, XIX. mendeko bigarren erdialdeko europarrek buruhauste gutxiago izan zituzten Joachimekiko, Brahmsekiko baino. Azken horri dagokionez, zale eta profesional askorentzat –inongo justifikaziorik gabe– apur bat astuna zen; jakintsua, baina astuna; aldiz, inori ez zitzaion bururatuko Joachimek biolinarekin zuen artearen aurkako ezer esaterik. Denek zuten jainkoen oparitzat, eta noizean behin eztabaida bakarra izaten zuten: Sarasate baino hobea edo txarragoa ote zen, hura baitzen garai hartako beste jenioa.
Baina itzul gaitezen 1853ra. Joseph Joachimek Brahmsen konpositore-karrera hasiberriarekiko interes pertsonala agertu zuen, eta esan zion joateko Schumann senar-emazteak bisitatzera, garai hartan Düsseldorfen bizi baitziren. Brahms animatu egin zen, eta urte bereko irailaren 30ean Schumanndarren etxera joan zen. Data horrek betiko aldatuko zuen bere bizitza, eta gauza bat baino gehiagotan gainera. Hasteko, Robert Schumann txundituta geratu zen mutikoaren talentuarekin, eta bere eragin-gaitasun guztia jarri zuen jokoan –ez zen-eta txikia–, haren lanak argitaratu zitezen. Beste alde batetik, Clara Schumannek, garai hartako piano-jotzailerik miretsienetakoak, inolako zalantzarik gabe babestu zuen Brahms gaztea. Euren arteko gutunetako testigantza eta arrasto guztien arabera, Clararen babesak izugarri balio izan zion Johannesi, baina, ai ene, babes txikiegia izan zela iruditu zitzaion. Brahms liluratuta geratu zen bere jagolearen emaztearekin. Robert Schumann hiru urte geroago hil zen, baina Clarak eta Johannesek inoiz ez zituzten adiskidetasun sakonaren mugak zeharkatu, eta adiskidetasuna hiru bandatan konpartitu zuten, Joachimekin batera.
Une hartatik aurrera, Brahms ezaguna egiten hasi zen mundu germaniarrean. Vienako eta Berlingo piano askoren gainean, haren baladak, estudioak eta lieder batzuk aurki daitezke. Formatu txikiko obren konpositore baten aurrean geundela zirudien, ganberako musikaren maitale baten aurrean. Hori uste zuten denek, 1863ko otsailaren 18ra arte. Egun hartan, aurretiazko zenbait estreinaldi partzialen ostean, Ein Deutsches Requiem lana lehen aldiz entzun ahal izan zen osorik, Leipzigen. Brahmsek arrakasta izugarria lortu zuen fresko handien artista gisa, eta mundu guztia hasi zen pentsatzen zergatik ez ote zuen oraindik dozena erdi sinfonia konposatu.
Eta, oraindik ere, denboratxo bat itxaron beharko zuten. Lehenengo Sinfonia do minorrean izenekoa prestatzen ari zen arren, 1877ra arte ez zuen amaitu, konpositoreak berrogeitaka urte zituela. Behin orkestraren generoan murgilduta, Brahmsek horretan jarraitu zuen, eta, hurrengo urtean, 1878an, bere Bigarren Sinfonia estreinatu zuen.
Joachimek, adiskidearen arrakastarekin zoriontsu, pozarren jakin zuen Brahmsek orkestrarako egingo zuen hurrengo lana ez zela beste sinfonia bat izango, ezpada biolinerako kontzertu bat. Hala ere, azken emaitzak sinfonia bat zirudien, gainetik biolinerako kontzertu bat jarrita. Modu horretan, musikari biak gutun-truke bizian hasi ziren, pasarte bakarlariei buruz hitz eginez, orkestrazioari buruz mintzatuz, eta atal osoak berridatziz. XXI. mendeak erabat ahaztu duela dirudi, baina Joachim meritu handiko konpositorea izan zen, kontrapuntuaren zientzian guztiz interesatutakoa, eta elkarrizketa tekniko batean Johannesekin inongo lotsarik gabe aritzeko gai zena.
Kontzertuaren konposizioak erritmo onean jarraitu zuen, eta, hurrengo urtean, 1879ko Urteberri Egunean bertan, Joachimek lana estreinatu zuen Leipzigen. Biolinerako inoiz idatzitako kontzerturik ederrenetakoak argia ikusi zuen. Eta hemen, modu inozo samarrean, arazoak hasi ziren.
Hurrengo urteetan, Joachim bere emazteaz susmatzen hasi zen, eta, azkenik, andreari aurpegiratu zion Fritz Simrock musika-editorearekin engainatzen zuela. Viena osoa harrituta zegoen, protagonistak hain ospetsuak izanda. Amalie, Joachimen emaztea, sona handiko abeslaria izan zen, baina, gero, albo batean utzi zuen bere karrera profesionala, seme-alabak zaintzeko. Simrock musikari guztien lagun ona zen, besterik ez. Musikari guztiak miresten zituen, eta Brahmsek, aspalditik bere editorea zenari buruzko salaketarekin harrituta, gutun bat idatzi zion Amalie Joachimi, bere konfiantza eta samurtasuna adieraziz. Andreak, jasotako babesagatik oso eskertuta, Johannesi baimena eskatu zion gutuna hirugarren pertsona batzuei erakusteko, eta Johannesek ez zuen inongo eragozpenik jarri. Ez zuena pentsatzen zen gutun hori (bertan esaten zuen Joachim, izatez, jeloskor hutsa zela) funtsezko pieza izango zela dibortzio-prozesuan –XIX. mendeko Vienan ere bazeuden holako gauzak–, eta Amalieren aldeko sententzia ekarriko zuela. Pentsatzekoa den moduan, Joseph Joachimi horrek ez zion batere graziarik egin.
Brahmsek argi utzi zuen zinez sentitzen zuela gertatutakoa –egia esan, koitaduak nahi zuen gauza bakarra zen gaizki-ulertuari amaiera ematea eta bikotea berriro elkartzea–, baina, era berean, idatzitako eta esandako guztia berretsi zuen. Adiskide biek penaz bizi zuten egoera hura. Inoiz ez zuten uzten inork txarto berba egin zezan besteari buruz, baina, harropuzkeriaz, beldur ziren ez ote zuten purrustadaren bat jasoko, hurbilketa hipotetiko batean. Azkenik, Brahmsek, adoretuta, musikaren historian inoiz hartu gabeko neurria hartu zuen. Robert Hausmannentzat –garai hartan, Hausmann biolontxelo-jotzailea zen Joachimen koartetoan; zeinen txikia zen mundua– idazten ari zen biolontxelorako kontzertua aldatzen hasi zen, lan hori Biolin, Biolontxelo eta Orkestrarako Kontzertu Bikoitza izan zedin. Hain zuzen ere, hori izan zen orkestrarako idatzi zuen azken konposizioetako bat. Adiskidetasuna hoztasun apur batekin berregin zen, baina aurrerantzean, Johannesen heriotzaren egunera arte, ez zen gehiago itzaliko.
Modu horretan, Brahmsek biolinerako kontzertu eta erdi eskaini zion Joachimi, zorionez. Dirudienez, ohore hori modu epel samarrean hartu zuen. Norbait zenbatzen hasi zen Joachimek zenbat aldiz jo zuen Brahmsen Biolinerako Kontzertua op. 77, pentsatuz zenbaketa egitea sekulako lana izango zela. Zenbakiak harri eta zur utzi zuen musikologia osoa. Sei. Antza denez, Joachimek sei aldiz soilik jo zuen kontzertua jendaurrean. Horri gehitzen badiogu Sarasatek ez zuela lan honetara hurbildu ere egin nahi (arerioaren lurraldea zelako), eta, gainera, kontuan hartzen badugu zati bakarlaria izugarri zaila dela, ikusiko dugu Brahmsen garaikideek ia ez zutela entzun XX. mendeko biolin-errepertorioko piezarik garrantzitsuenetakoa den hau.
Beste alde batetik, XX. mendea beste adiskidetasun baten lekuko eta zeharkako onuradun izan zen. Bela Bartokek (1881-1945), erdialdeko Europako beste konpositore askok bezala, ihes egin zuen Hirugarren Reicharen kontrolpean zegoen Europatik, eta 1940an heldu zen Estatu Batuetara, fama handiarekin konpositore eta piano-jotzaile gisa. Alabaina, interpretatzaile gisa, bere karrerak ez zuen goraka egiten itsasoaren beste aldean, eta, ondorioz, zailtasun ekonomiko larriak pairatzen hasi zen. Emigratutako gainerako musikariek kezkaz begiratzen zieten euren erreferentziazko figuretako baten osasun eta diru arazoei. Ezkutuan, bankuan dirua sartzen hasi zitzaizkion, baina Bartok konturatu egin zen, eta ikaragarri haserretu zen. Modu ortodoxoagoa bilatu behar zen, eta Serge Koussevitzkyk, ziurrenik Ekialdeko Kostaldeko zuzendaririk txalotuenak, oso nabaria zen modu bat aurkitu zuen. Orkestrarako Kontzertu bat konposatzeko enkargua sortu zen horrela. Aurrekari gutxiko obra-formatua zen, eta, modu horretan, Bartokek nahi zuena egin ahal izan zuen esperimentazio tonalaren esparruan, ikerketa dodekafonista eta serialistetara gero eta gehiago emanagoa zen Mendebaldeari aurre eginez. Pieza hau aitzakia hutsa zen konpositoreari dirua eta adorea helarazteko, eta 1944ko abenduan estreinatu zen, albo-ondorio bitxi batekin. Jendeari gustatu egin zitzaion. Bela Bartoken Orkestrarako Kontzertua egilearen lanik ezagunenetakoa izatera heldu zen, eta konposizio-sorta berri bat ekarri zuen, nahiz eta, tamalez, sorta hori etenda geratu hurrengo urtean, konpositorea hiltzean. Edozelan ere, ongia egina zegoen. Bartok eta entzuleak berradiskidetu egin ziren, eta, hiletako opari gisa, Mendebaldeak haren azken borondatea entzun eta bertan behera utzi zuen nazismoa.
Joseba Berrocal
 
 
Boris Belkin, biolina
  
Boris Belkinek Moskun ikasi zuen, Yankelevitz eta Andrievsky irakasleekin. 1973. urtean SEBSeko Biolin Lehiaketa Nazionaleko Lehen Saria irabazi zuen, eta Mendebaldera emigratu zuen. Mundu osoan jo du, besteak beste: Boston, Cleveland, Pittsburgh eta Filadelfiako sinfonikoekin; Berlin, New York, Israel, Los Angeles eta Montrealgo filarmonikoekin; eta Bayerischer, Rundfunk, Concertgebouw, eta Ingalaterrako orkestra gehienekin. Era berean, Bernstein, Ashkenazy, Mehta, Maazel, Muti, Ozawa, Sanderling, Temirkanov, Dohnnanyi, Rattle, Haitink eta Hirokamiren zuzendaritzapean aritu izan da, besteak beste.
 
Decca eta Denon disko-etxeentzat grabatu ditu Paganini, Tchaikovsky, Sibelius, Brahms, Strauss, Mozart, Prokofiev, Bruch, Shostakovich eta Glazunoven kontzertuak, Israelgo Filarmonikoa eta Zubin Mehtarekin, Philharmonia eta Ashkenazyrekin, Berlingo Irratiko Sinfonikoa eta Ashkenazyrekin, London Symphony eta Kondrashinekin, Zuricheko Tonhalle Orkestra eta Michael Sternekin, Royal Philharmonic eta Junichi Hirokamirekin, London Philharmonic eta Michael Sternekin, eta Salzburgoko Chamber Soloistsekin, baita Brahmsen Sonatak ere Michael Dalbertorekin. Espainian biolin-jotzailerik ezagunetarikoa da, sarritan jo izan baitu orkestra onenekin, baita hiri askotako errezitaldi eta jaialdi garrantzitsuenetan ere. Beethoven Academie, Royal Liverpool Philharmonic Orchestra, Liejako Orkestra, Salzburg Chamber Soloists eta Belgikako Orkestra Nazionalarekin batera birak egin ditu Espainiatik. Udaro, Eskola Magistralak ematen ditu Sienako Chigiana Akademian.
 
 

Belkin eta Brahms-en kontzertua

Denboraldiko egitaraurik sendoenetakoa, bi maisulanek osatutako egitarauarekin. Erregea biolinerako kontzertuen artean, titanen arteko elkarrizketa baten edertasun melodikoa eta biribiltasun formala uztartzen dituena lana; elkarrizketa berdinen artekoa, biolinaren eta orkestraren artean, eta arrazako biolin-jotzaile batek ekingo dio buru-belarri, Boris Belkinek, alegia. Eta Bartóken Kontzertua orkestrarako; bertan, musikagile hungariarrak concerto grosso barrokoaren kontzeptua eguneratzen jakin izan zuen, bere lan ospetsuenean.
Info covid

Gertakarien egutegia

-
〈
Marzo 2016
〉
+
Al
As
Az
Og
Or
La
Ig

Erlazionatutako ekitaldiak

Denboraldia 2023-2024
25 - 26
Api
2024
>Erik Nielsenek Heroi bizitza bat zuzenduko du

Erik Nielsenek Heroi bizitza bat zuzenduko du

Lekua: Euskalduna Jauregia

Ein He/denleben zuzendari-lana da. Richard Straussek berak zuzendu zuen lehen emanaldian; hala ere, beste zuzendari handi bati eskainita zegoen, Mengelberg zuzendariari eta Concertgebouweko orkestrari, hain zuzen ere. Nielsenek poema sinfoniko izugarri hau aukeratu du titular gisa denboraldi honetan emango duen azken kontzerturako. Programa osatzeko, Schönberg eta Saint-Saëns musikagileen beste bi pieza ezagun izango ditugu entzungai, eta aipatzekoa da Alexandre Kantorow karismadunaren presentzia.

Charla preconcierto
2024/04/26 • 18:00 • Euskalduna. 5H Aretoa Terraza

Erik Nielsen, zuzendaria
Alexandre Kantorow, pianoa

I

ARNOLD SCHOENBERG (1874 – 1951)

Bost pieza orkestrarako Op. 16 (1949 berr.) *

I. Vorgefühle
II. Vergangenes
III. Farben
IV. Peripetie
V. Das obligate Rezitativ

CAMILLE SAINT-SAËNS (1835 – 1921)

5. kontzertua piano eta orkestrarako Fa Maiorrean Op. 103 “Egiptoarra”*

I. Allegro animato
II. Andante
III. Molto allegro

II

RICHARD STRAUSS (1864 – 1949)

Ein Heldenleben Op. 40

Heroia[Der Held] (attacca)
Heroiaren aurkariak [Des Helden Widersacher] (attacca)
Heroiaren bataila-eremua [Des Helden Walstatt ] (attacca)
Heroiaren bake lanak [Des Helden Friedenswerke] (attacca)
Erretiora mundutik eta heroiaren gailurra [Des Helden Weltflucht und Vollendung]

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
29
Api
2024
>Cámara 08

Cámara 08

Lekua: Euskalduna Jauregia

I

BOSen boskotea pianorekin

Laura Delgado, biolina
María Díaz Caneja, biolina
Lander Etxebarria, biola
Teresa Valente, biolontxeloa
Itxaso Sainz de la Maza, pianoa

ALFRED SCHNITTKE (1935)

Boskotea pianorekin

I. Moderato (attacca)
II. Tempo di Valse (attacca)
III. Andante (attacca)
IV. Lento (attacca)
V. Moderato pastorale

II

BOSen hari-ensemblea

Giulia Lucrezia Brinckmeier, biolina
Laura Delgado, biolina
David García, biolina
Samuel García, biolina
Lila Carolina Vivas, biolina
Pablo Val, biolina
Iñigo Grimal, biolina
María Díaz-Caneja, biolina
Isabel Aragón, biola
Juan Cuenca, biola
Diego Val, biolontxeloa
Jaime Puerta, biolontxeloa
Gabriel José León, kontrabaxua

ALFRED SCHNITTKE (1934 – 1998)

Moz-Art à la Haydn

BOSen hari eta haize ensemblea

Luis Fernando Núñez, tronpa
Estefanía Beceiro, tronpa
Giulia Lucrezia Brinckmeier, biolina
David García, biolina
Samuel García, biolina
Laura Delgado, biolina
Lila Carolina Vivas, biolina
María Díaz-Caneja, biolina
Isabel Aragón, biola
Juan Cuenca, biola
Diego Val, biolontxeloa
Jaime Puerta, biolontxeloa

WOLFGANG AMADEUS MOZART (1833 – 1897)

Txantxa musikal bat Fa Maiorrean K. 522

I. Allegro
II. Menuetto (Maestoso) – Trio
III. Adagio cantabile
IV. Presto

Informazioa eta sarrerak
04
Mai
2024
>Mozartland

Mozartland

Lekua: Euskalduna Jauregia • 0B Aretoa

Kontzertua familian
Princep Totilau + Cuarteto BOS, konpainia
Wolfgang Amadeus Mozart, musika
Pol Requesens, moldaketak

Bilbao Orkestra Sinfonikoa

­2 urtetik aurrera

PREZIOAK:
Orokorra 10 €
BOSaren abonatuak* 9 €
* Abonatuentzako deskontudun erosketak webguneko “eremu pertsonalean” edo leihatilan baino ezin dira egin.

“Mozartland” kontzertu-ikuskizun bat da, publikoa gonbidatzen duena Mozart txikiaren eta bere arreba Nannerlen jolas gelan esertzera, hezur-haragizko bi haurrek interpretatuta. Han, musikagilearen zuzeneko musikarekin, harizko eta txirulazko laukote baten eskutik, hiru aktorek maskarekin antzezten dituzte Salzburgoko jenio txikia gehien dibertitu zuten ipuin herrikoiak: igela, printzesa, erregea, txanogorritxoa, otsoa, amona, Hansel eta Grettel, sorgina eta Bremengo musikariak.

Bere jokoarekin, Mozart bi anaiak ipuinetako istorioak eta protagonistak edertasun, egia eta ontasun bihurtzen saiatuko dira, urte batzuk geroago Wolfgangek bere musikarekin egingo zuen bezala.

Sarrerak 2023ko abenduaren 1etik aurrera jarriko dira salgai.
Garrantzitsua: ­aretora ­sartu­ nahi duten ­persona ­guztiek­ (adina edozein dela ere) ­dagokien ­sarrera ­aurkeztu ­behar ­dute.

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
16 - 17
Mai
2024
>Heroiak eta deabruak Tim Meaden ahotsean

Heroiak eta deabruak Tim Meaden ahotsean

Lekua: Euskalduna Jauregia

Barroko-garaian, gehiegikeriak eta muturrak irudikatu ziren gehienbat. Kontratenoreak herniaren rola hartu zuen maiz, hala nola Giulio Cesare eta Orlando pertsonaietan, zeinak Tim Meaden ahots zoragarriaren bidez izango ditugu entzungai; bestalde, deabrua kontraste dinamiko eta bat-bateko disonantzien bidez irudikatzen zen, Leclair eta Boccherini pertsonaietan bezalaxe. Hori guztia, Pedro Gandíak proposatutako programa interesgarriaren baitan, zeina Sevillako Orkestra Barrokoko zuzendari artistikoa izan baita bi hamarkadaz eta zeina garai horretako gure espezialista handietako bat baita.

BOSbaroque

Leclair, Händel, Vivaldi, Geminiani eta Boccheriniren kontratenorarentzako obrak eta ariak

Tim Mead, kontratenorra
Pedro Gandía, kontzertino zuzendaria

Informazioa eta sarrerak