ZINEZ BENETAKOAK

Ziurrenik irakurri edo entzun duzun bezala, BOSek, bere mendeurreneko denboraldi honetan, «musika bizi-premia gisa idatzi duten emakume batzuen obraren inguruko ibilbide bat marraztu nahi du. Hainbat garai eta egoera historikoko emakumeen inguruan aritu nahi du, eta, bereziki, zentsurarik gaizto eta bidegabeenaren biktima izan zirenen ingurua; zentsura hori borondatez onartutako ukoak islatzen du.» Asmo horri jarraiki, denboraldi honetan Isabel Urrutia, Ethel Smyth eta Birke Beltesmeierren obrak entzun ahal izan ditugu, eta datozen hilabeteetarako Louise Farrenc eta Augusta Holmèsen piezak programatuta daude; gaur hizpide dugun denboraldiko hamargarren abonu honi “Clara Schumannen kontzertua” deitu zaio, begi-bistako arrazoiengatik.

Hori guztia esanda, eta kontuan hartuta oraingoan Gabriela Monterok pianoa joko duela eta Shi-Yeon Sung korearra zuzendaria izango dela, iruditzen zait programari nire melodia femenista gehitu behar niola. Hala ere, arriskuak kontuan hartuta, feminismoaren ikuspegi oso maskulinoa islatu dudala uste dut.

Gaur, beraz, genuinidad (benekotasuna) hitzaren inguruan hitz egingo dizuet: hitz itsusia eta ezohikoa da, baina Fundéu Fundazioaren (RAEk aholkatutako Presako Espainieraren Fundazioa) arabera, genuino, -a adjektibotik dator eta zuzena da.

Benetakotasunak –egiazkotasuna, nahiago izanez gero– esan nahi du pertsona bat berdina izatea bai barrutik eta bai kanpotik, eta alderik erakusten ez erakustea bere itxuraren eta benetako izaeraren artean; benetako pertsona batek ez du ez maskararik, ez bihotzik, hesirik edo defentsarik, besteek harengan pentsa dezaketenari dagokionez.

Eta benetan oso garrantzitsua izan behar du benetakotasunaren kontu honek, zeren etengabe entzuten baitugu “izan zaitez zu” aholkua. Beste berrogeita hamar hautagairekin lan-elkarrizketa batera bazoaz eta curriculum kaskar bat baduzu, “izan zaitez zu”; norbaitekin ligatu nahi baduzu, “izan zaitez zu”; zure lagunek polita ez zarela, barregarria ez zarela, eta ondo dantzatzen ez duzula esaten badute, “izan zaitez zu”; telebistako lehiaketa batean itsuan egindako entzunaldi batean kantatzeko aurkezten bazara, “izan zaitez zu”; arrakasta bermatuko diguten hitz magikotzat hartu behar ditugu, zaila izaten baita egoera eta testuinguru guztietan norbera izatea.

Kasu askotan, bizitzak aurrera egin ahala gugandik espero diren rolak geureganaratzen ditugu eta, hortik abiatuta, pertsonaia bat eraikitzen dugu, eta benetan garen pertsonarekiko harremana pixkanaka galtzen dugu. Beste kasu batzuetan, aldiz, prozesua kontrakoa da, urte luzetako introspekzio eta pertseberantzia egokia behar baita geure burua aurkitzeko, denborarekin gure benetako esentzia aurkitzeko, eta gure burua artifizioetatik askatzeko.

Gaurko kontzertuan benetako hiru egileren hiru lan entzun ahal izango dira, edo, behintzat, konposatu zituztenean benetakoak izan zirenenak – esan bezala, ia inor ez da erabat leiala bere buruarekin bizitza osoan zehar–. Demagun benetako hiru konposizio entzungo ditugula, zintzotasunez eta koherentziaz transmititzen baitute egileen benetako izatea.

Lehenengoa Einojuhani Rautavaararen Cantus articus da – ez izan beldurrik, ia idazten den bezala ahoskatzen da –, Txorientzako Kontzertua izenez ere ezaguna, laster azalduko dizkizuedan arrazoiengatik.

Rautavaara da, ziur asko, Sibeliusen ondorengo konpositore finlandiar nabarmenena, koloretsuena eta originalena. Artista emankorra da, eta bere ekoizpenak joera estilistiko oso zabalak hartzen ditu. Gerraosteko neoklasizismotik hasi eta postmodernismo mistiko konstruktibistaraino, dodekafonismoarekin eta serialismoarekin izandako saioetatik igaroz, hizkuntza modernistarekiko harreman emankorra duen eta bere buruari pluralista eta neorromantiko izendatutako ekoizpen nabarmena da. Moda eta murriztapen akademizistetatik aldendutako izaera determinatua zuen eta bide eklektiko bat hartu zuen bizitza osoan, zeinetan era guztietako musika eta eskolen eraginak jaso baitzituen, Sibelius erromantikotik hasi eta New Yorkeko abangoardiarik amorratueneraino.

1972an Ouluko Unibertsitateak – Zirkulu Polar Artikoaren atarian dagoen Finlandiako hiri batekoa – bere doktoregoko lehen zeremoniarako obra bat idazteko enkargua eman zion sormen handiko gizon honi. Tradizioak jai-kantata izatea agintzen du, baina Rautavaarak uste zuen akademikoa zena ez zela behar bezain erakargarria, eta erabaki zuen obra esperimental bat egingo zuela: Cantus articus. Liminkaren paduretako paisaia polarretan inspiratuta eta grabagailu batekin, konposatzaileak bertako hegaztien kantuak erregistratu zituen, eta, ondoren, zinta magnetikoko grabazio horiek orkestraren soinuarekin nahastu zituen; horrela, txorien kantez beteriko atmosfera sortu zuen.

Jakina, ez zen gauza berria hegaztien ahotsa instrumentu ezberdinen bidez bilatzea; ospetsuak dira Messiaen edo Brittenen musika-transkripzio ornitologikoak, baina jenialtasuntzat har daiteke aurretik hilezkorra zen benetako kantua zinta magnetofoniko batean sartzea, orkestrarekiko interakzioan kontzertu konbentzional bateko edozein instrumentu bakarlariren baldintza berberetan funtzionatuz.

Txorientzako Kontzertuak hiru zati ditu, eta horietako bakoitzak hegazti multzo ezberdin bati dagokio. Lehen mugimendua, Suo (zingira) izenekoa, bi txirula bakarlariren doinu inpresionistarekin hasten da. Ondoren, zurak hasten dira, eta, jarraian, udaberriko Liminkaren txorien soinuak. Oboeek eta tronpetek kukuaren dei disonantea ekartzen dute gogora eta, ondoren, sokek melodia baketsu eta aberats bati ematen diote bide, txorien kantuarekin eta txirulen oroitzapenarekin poliki-poliki itzaltzeko. Bigarrena, Melankolia, behin eta berriz elkarri deitzen diren itsasertzeko bi hegatxabal adartsuen doinuaz hasten da, grabazio mantso batekin, soinu larri eta apur bat distortsionatua bilatzeko, txori fantasma bat balitz bezala. Harien ehundura lanbrotsuak espazio gogoetatsu bat sortzen du, eta haren gainean grabazioaren hegalak entzuten dira. Hirugarren eta azken mugimendua, Joutsenet muuttavat (Beltxargak migrazioan), beltxarga talde handi baten soinu zalapartatsuarekin hasten da, orkestrak bere hegoen mugimendua imitatzen duen bitartean, bandada bat bezala erritmo apur bat ezberdinetan elkarrekin hegan ari balira bezala, eguzkitarako hegaldia irudikatzen duen crescendo luze batean, zeruertzean desagertu aurretik. Eskandinaviako konpositoreek hain preziatuak dituzten adierazpen-baliabideen kantitateak eta harmonia modalak magnetismo ukaezineko atmosfera ematen diote erabat benetakoa den konposizioari.

Gaueko bigarren obra Clara Schumannen pianorako kontzertu hori da, abonu honi izenburua eta garrantzia eman nahi izan diona. Baina pieza hau, zehatzagoa izateko, Clara Wiecken pianorako kontzertua bezala aipatu beharko litzateke; izan ere, Robert Schumann ezagutzen zuen arren, hamahiru urte baino ez zituen konposatzen hasi zenean, eta oraindik urteak falta ziren ezkontzan pentsatzera iritsi arte – jakina, oso istorio erromantikoa da biak oso adin goiztiarrean elkar ezagutu zutenekoa: maitemindu egin ziren, aitaren aurkakotasunari aurre egin zioten, eta ezkondu egin ziren.

Clara Wieck haurtzarotik izan zen ospetsua musikarako dohainengatik. Aitak pianoak saldu eta konpontzen zituen, eta instrumentuen klase partikularrak ematen zituen; alabaren talentua aurkitu zuenean, musika-heziketa bikaina eta apartekoa eman zion –nahiz eta nahiko tiranikoa izan, ziur aski bere etorkizun ekonomikoa bermatzeko ahalegin berekoi batean–. Hamaika urterekin kontzertista miretsia zen jada eta laster bihurtu zen XIX. mendeko piano-jotzaile handienetako bat. Gainera, konpositorea zen, eta haren lanak hasiera-hasieratik errespetatu eta argitaratu ziren –baita garai hartako egile garrantzitsuenetako batekin ezkonduta egon zen bitartean ere; izan ere, 1840an ezkondu zirenean, senarra ia ezezaguna zen, eta bera, berriz, ospetsua zen nazioartean–. Ez zuen inoiz utzi bere karrera musikala; gainera, Clarak Robertekin kolaboratu zuen eta, hura gaixotasun baten ondorioz hil zenean, beste 40 urte eman zituen Brahmsen zortzi seme-alaben ama, amona, kontzertista, konpositore, maistra eta lagun gisa –ulertu “lagun” hitza nahi duzuen bezala– gisa. Azken batean, Schumann abizena ez zuen ezertarako behar –eta ez du ezertarako behar–, benetako emakume bat baita.

Clara Wieck-en piano-kontzertua piano-jotzaile gazte eta aske baten lana da, musika joera aurrerakoiez eta publikoaren gustuez erabat kontziente dena. Hamahiru urterekin hasi zen konposatzen ondoren pieza independentea izango zena;, azkenean, hirugarren mugimendua bilakatu zen. Robertekin maite-kontuetan ari zela, orkestrazioan laguntzeko eskatu zion, baina gero lehenengo bi mugimenduak gehitu zizkion –berak orkestratu zituen, inoren laguntzarik behar ez zuela agerian utziz–. 1836an, kontzertua Leipzigeko Gewandhaus-en osatu, argitaratu eta estreinatu zuen, 16 urte zituela eta Mendelssohnen gidaritzapean.

Lehen mugimenduak, Allegro maestosok, pianoaren eta orkestraren arteko elkarrizketa bat irudikatzen du, une batez Liszt gogorarazten duena, ondoren Chopin eta are Mendelssohnen eragina iradokitzeko. Aberastasun erromantiko ikaragarri baten ikuspegitik, mugimenduaren gai nagusia labur errepikatu ondoren, lehen mugimendua ezohiko amaiera lasai batera iristen da, eta bide ematen dio bigarren mugimenduari, Romanzeri. Motela, sehaska kanta itxurakoa, bitxia bada ere, pianorako eta biolontxelorako egina dago, orkestrarik gabe, bere melodiak elkarri lotuta. Mugimendu hori amaitzeko, tinbalen erredobleak azken mugimenduranzko aldaketa adierazten du; hiruretan irekiena da, baina ez du tonu gogorra galtzen. Rondo bat bezala diseinatua, bere gertakari berezituek bariazio multzo baten itxura ematen diote. Energia handia, birtuosismo desafiatzaile eta heldua, oreka emozional handia, harmonia aberats eta koloretsuak, testura zirraragarriak eta tinbreak ditu, eta konpositorearen gaztetasunak formaren zentzu zoro bat baino ez du traizionatzen. Gaztea eta eroa, bai, baina benetakoa.

Eta Clara Wieckek bere gaztaroaren benekotasuna erakusten bazuen bizitzak inposatutako konbentzionalismoen atzean ezkutatu aurretik –baina ez gehiegi–, Dvořák-en Seigarrenarekin kontrako prozesura jo genuen: ibilbide pertsonal luze baten ondoren, azkenean bere benetako ni musikaren bidez erakusteko modua lortzen duen gizonaren prozesua. Bosgarrenak oraindik nolabaiteko kohesio estilistikorik eza salatzen zuen arren, hemen Dvořák bete-betean agertzen da, bere ikuspegiaz ziur eta egilea bere formarik bereizgarrienean erretratatzen duen estilo konposatzaile bikain, kristalizatu eta bereizgarriarekin, eta horrek, ziur aski, sinfonia hau bere lehen maisulana bihurtzen du. Melodia lirikoek, aberastasun tematikoak, espiritu bohemio sutsuak, erritmo bizi eta kementsuek eta orkestrazioaren nagusitasun magistralak bereizten dute bere lehen eta benetako heldutasun-obra dena.

Sarritan esaten da obrak Brahmsen musika omentzen duela, bereziki Brahmsen Bigarren Sinfonia –hiru urte lehenago idatzi zen–, Re maiorreko tonalitate berean konposatu zena, ñabardura pastoralekin. Hala ere, nahiz eta Dvořák-ek Brahms gogorarazten digun une askotan, beethoveniar irudi harrigarriki indartsuak ere ekartzen ditu gogora.

Lehenengo mugimendua sonata moduan pentsatuta dago eta irudimenez melodikoa da. Bigarren mugimendu motela gau-mugimendu erromantiko zoragarria da, herrimin malenkoniatsuz betea, rondo aske itxurakoa, gai nagusitzat kantilena zabal, liriko eta beroa duena. Hirugarren mugimendua, Scherzo-Furiant, erritmo basati hordigarriz osatutako dantza folkloriko txekiarra da, egilearen mugimendu sinfoniko originalenetako bat, erritmo motelagoko erdiko zatia gai nagusiarekin guztiz kontrastatzen duena. Finalek, Brahmsen sinfoniaren azken mugimenduari erreferentzia eginez, obra aire alai eta hedakorrez betetzen du, koda ikusgarri eta alai batekin.

Ez da erraza benetako pertsonak aurkitzea. Benetan garenaren eta gure itxurak helarazten duenaren arteko koherentzia ezak antsietate handia, gatazkak eta zorigaitza sortzen ditu. Askotan, ez gara konturatzen gure ondoezak zerikusia izan dezakeenik benetakotasunarekiko axolagabekeriarekin. Ez dizuet esango “izan zaitez zu”, ez baita erraza, baina gutxienez, benetan benetakoak izan zirenekin goza ezazue.

Nora Franco

Gabriela Montero.

Pianoa

Gabriela Monteroren interpretazio liluragarriek eta inprobisaziorako duen talentu apartak mundu osoan zehar jarraitzaile sutsuak izatea ahalbidetu diote. Anthony Tommasini musika zuzendariak honako hau nabarmendu du The New York Times egunkarian: “Monteroren exekuzioak dena hartzen du barne: erritmo txinpartatsu bat, ñabardura leunak, energia bizia, lirismo hunkigarria, eta sentimendurik gabeko adierazkortasuna”.

2018ko Heidelberger Fru Hling Musika Sari ospetsuaren eta 2019ko Bonneko 4th International Beethoven Award-en irabazle izan zen; bere debutak San Frantziskoko Orkestra Sinfonikoarekin (Edward Gardner), New World Symphony Orchestra-rekin (Michael Tilson Thomas), Tokioko Yomiuri Nippon Symphony-rekin (Aziz Shokhakimov), Valentziako Orkestrarekin (Pablo Heras-Casado), eta Bournemouth Symphony Orchestra-rekin (Carlos Miguel Prieto) izan ziren. Azken horrekin Egoitzako Artista izango da 2019-2020 denboraldi honetan.

Duela gutxi bere kontzertu “Latinoa” interpretatu zuen Orchestra of the Americasekin Hanburgoko Elbphilharmonie-n eta Edinburgoko Jaialdian, baita New Yorkeko Carnegie Hall-en eta Miamiko New World Center-en ere NYO2-rekin. Aipatzekoa da, halaber, duela gutxi Europan egin duen bira City of Birmingham Symphony Orchestra-rekin eta Gražinytė-Tyla zuzendariarekin; bigarren bira bat Scottish Ensemble talde berritzailearekin, oraingoan Babel obrarekin, edo Gabriela Monteroren azken konposizioarekin, programaren pieza nagusi gisa; Varsoviara itzuli zen Chopin in Europe Festivalera, Chopin Nazioarteko Piano Lehiaketan saria jaso eta 23 urtera; eta Marin Alsop eta Baltimoreko Orkestra Sinfonikoarekin lan egiteko gonbidapenak jaso zituen, Jaime Martin eta Cadaqueseko Orkestrarekin batera lan egiteko alegia, Madrilen eta Bartzelonan kontzertuak emanez; Alexander Shelley eta Kanadako National Arts Centre Orchestra-rekin lan egiteko gobidapenak ere iritsi zitzaizkion.

Musikaltasun bikainagatik eta inprobisatzeko gaitasunagatik, Gabriela Monterok munduko orkestra nagusietako askorekin jo du, Rotterdamgo, Royal Liverpooleko, Dresdeko, Osloko, Vienako Irratiko eta Netherlands Radioko Orkestra Filarmonikoekin barne; Leipzigeko Gewandhausorchester, Hanburgoko NDR Sinfonieorchester, Hannoverreko NDR Radiophilharmonie, Zürcher Kammerorchester, la Academy of St. Martin in the Fields eta Australian Chamber Orchestra; Pittsburgh, Detroit, Houston, Atlanta, Toronto, Baltimore, Viena, Bartzelona, Lucerna, Sydney eta City of Birmingham-eko Orkestra Sinfonikoak; Belgikako Orkestra Nazionala, Kammerorchester Heilbronn, Stuttgart Chamber, Clevelandeko Orkestra, Philharmonia, Scottish Ensemble, Komische Oper Berlineko orkestra eta Residentie Orkest, besteak beste.

Londresko Royal Academy of Music-eko graduatu eta kidea, Gabrielak sarritan eskaintzen ditu piano errezitaldiak hainbat areto ospetsutan: Londreseko Wigmore Hall, New Yorkeko Kennedy Center, Vienna Konzerthaus, Berlin Philharmonie, Frankfurt Alte Oper, Köln Philharmonie, Leipzigeko Gewandhaus, Municheko Herkulessaal, Sydney Opera House, Amsterdameko Concertgebouw, Luxemburgoko Philharmonie, Lisboako Gulbenkian museoa, Tokioko Orchard Hall, Taipeiko National Concert Hall, eta Edinburgo, Salzburgo, Lucerna, Ravinia, Gstaad, Tanglewood, Saint-Denis, Aldeburgh, Cheltenham, Rheingau, Ruhr, Bremen, Trondheim, Bergen, Istanbul eta Luganoko jaialdiak, Settembre Milango musika eta Barbican Centreko “Sound Unbound”.

Gabriela ere saritu dute bere grabazioengatik eta disko gehien saldu dituen artistetako bat da. Bere azken diskoak, 2019an Orchid Classics zigilupean argitaratutakoak, “Latino” kontzertu propioa eta Ravelen “Pianorako sol maiorrean” kontzertua aurkezten ditu, Orchestra of the Americasekin grabatu zuena Frutillarren (Txile). Orchid Classicsekin egindako aurreko grabazioak Grammy® Latino saria irabazi zuen, musika zikloko disko onenagatik. Rachmaninoven pianorako 2. kontzertua eta bere lehen orkestra-konposizioa, Ex Patria, barne. Beste artikulu batzuetan, Bach and Beyond ageri da, Billboardeko zerrenda klinikoetan lehen postuan egon zena hainbat hilabetez, eta bere bi Echo Klassik sariak eskuratu zituena: “teklatuko instrumentalista” (2006) eta “Mugarik Gabeko Musika Klasikoa” (2007). 2008an, Baroque albumagatik Grammy® izendapen bat ere jaso zuen, eta 2010ean Solatino lana aurkeztu zuen, bere jaioterri venezuelarrean inspiratutakoa eta konpositore latinoamerikarren obrei eskainitakoa.

Gabriela Monterok bere debuta egin zuen konpositore gisa Ex Patria piano eta orkestrarako poema sinfonikoarekin, eta Venezuelak anarkian, ustelkerian eta indarkerian izan zuen egoerari erantzun emozionala eman zion. Lanak 2011ko urrian izan zuen mundu mailako estreinaldia Academy of St. Martin in the Fields-ean. Formatu handiko bere lehen konposizioa, “Latino” piano eta orkestrarako 1. kontzertua, Leipzigeko Gewandhaus-en estreinatu zen, MDR Sinfonieorchesterrekin, Kristjan Järviren gidaritzapean; Ondoren, Orchestra of the Americasekin grabatu eta filmatu zen ARTE kanalerako.

Giza Eskubideen defendatzaile sutsua, Gabrielaren ahotsa gero eta gehiago iristen ari da politikatik kanpo. 2015ean, Amnesty Internationalek ohorezko kide izendatu zuen, eta Human Rights Foundationek “giza eskubideen alorrean egindako lan nabarmenagatik” nominatu zuen, Venezuelan giza eskubideen egoeraren alde hartutako etengabeko konpromisoa aitortzeko. Londreseko Southbank Centren egin zen 2013ko”Women of the World” jaialdian parte hartzera gonbidatu zuten, eta bi aldiz hitz egin eta jo du Davos-Klosterseko (Suitza) Munduko Ekonomia Foroan. 2012an Rockefeller Award saria eman zioten Arteei egindako ekarpenagatik, eta 2008an Barak Obamaren inbestiduran jotzera gonbidatu zuten.

Venezuelan jaioa, 4 urterekin pianoa ikasten hasi zen Lyl Tiempo-rekin, eta orkestrarekin debutatu zuen Caracasen, 8 urte zituela. Hori dela eta, Gobernuak beka bat eman zion Estatu Batuetako zentro pribatu batean ikasteko eta ondoren Londresko Royal Academy of Music-era joateko Hamish Milne-rekin batera.

Shiyeon Sung.

Zuzendaria

Shiyeon Sung zuzendari hegokorearra aitzindaria da bere lanbidean. Nazioarteko orkestra ospetsuen podiumerako jauzia egiten duen Hego Koreako lehen emakumezko zuzendaria da; orkestra horien artean honakoak aurkitzen dira: Royal Concertgebouw Orchestra, Radio Franceko Orchestre Philharmonique, Los Angeles Philharmonic, Konzerthaus Orchestra Berlin eta Bambergeko eta Nurembergeko orkestrak.

2007an Boston Symphony Orchestrako zuzendari laguntzaile izendatu zutenean, nazioarteko musika-zirkuituan sortzen ari zen talentu interesgarrienetako baten ospea ziurtatuta zegoen: lehentxeago, Shiyeon Sungek Sir Georg Solti Nazioarteko Zuzendaritza Lehiaketa eta Gustav Mahler Zuzendaritza Lehiaketa irabazi zituen Bambergen. Bostonen egin zuen hiru urteko egonaldian, lankidetza estua hasi zuen Seoul Philharmonic Orchestrarekin, eta denboraldi hasierako kontzertua zuzendu zuen 2007an. 2009an, orkestrak zuzendari-postu bat ezarri zuen berarentzat bereziki, eta 2013ra arte bete zuen.

Shiyeon Sungen lankidetza  ordutikjasotzen duten orkestren zerrenda bikaina da. Europako orkestra ospetsuak hartzen ditu barne, hala nola, Rotterdam Philharmonic Orchestra, Radio Franceren Orchestre Philharmonique, Swedish Radio Symphony Orchestra, Philharmonia Orchestra, Konzerthaus Orchestra Berlin, Bamberg Symphony, National Symphony Orchestra Washington, Sydney Symphony Orchestra, eta Los Angeles Philharmonic; Tongyeong-eko Nazioarteko Musika Jaialdian Martha Argerich-ekin egindako kontzertu ikusgarri bat zuzendu zuen. Gainera, zuzendari gonbidatu gisa parte hartu du Buenos Airesko Colon Antzokian eta Stockholmeko Operan.

Gyeonggi Philharmonic Orchestraren zuzendari titularra izan zen 2014tik 2017aren amaierara arte, eta denbora horretan orkestra nazioarteko arrakastara eraman zuen. 2015ean Berlingo Philharmonie aretoan emanaldi bat egin ondoren, 2017an Shiyeon Sung eta bere orkestra izan ziren Berlingo Musikfest nazioarteko orkestra-jaialdian agerraldi berezi baterako gonbidatua izan zen lehen orkestra asiarra. Daewon Cultural Foundation-en 2017ko Musika Interpretazioko Saria jaso zuen Shiyeon Sung-en lan bikaina erakusten du Mahlerren 5. sinfoniaren grabazioak. Gyeonggi utzi ondoren, Shiyeon Sung Berlinera joan zen bizitzera, eta bertan bizi da orain, baina bere jatorrizko herrialdean gonbidatu ospetsua izaten jarraitzen du eta Koreako Opera Nazionalera eta Seoul Philharmonic Orchestrara itzultzen da aldizka.

Anberesko Orkestra Sinfonikoarekin, Oviedo Filarmoniarekin eta Bartzelonako Orkestra Sinfonikoarekin egin zuen debuta 2020/21 denboraldiko alderdi nabarmenak izan ziren, eta denboraldi horretan Seattle Symphony eta Seoul Philharmonic Orchestrara ere itzuli zen. 21/22 denboraldian debuta egingo du Royal Concertgebouw Orchestra, Bavarian Radio Symphony Orchestra, Atlanta Symphony, Utah Symphony, Espainiako Orkestra Nazionala, Haifa Symphony, Valentziako Orkestra, Auckland Philharmonic Orchestra eta Rheinische Philharmonie, Philharmonic State Orchestra eta Orchestra Mainestrarekin.

Hego Koreako Pusan hirian jaioa, Shiyeon Sungek hainbat sari irabazi zituen piano-jotzaile gisa gazteen lehiaketetan. 2001etik 2006ra, orkestra zuzendaritza ikasi zuen Rolf Reuterrekin Berlingo Hanns Eisler School of Music-en, eta zuzendaritza ikasketa aurreratuekin jarraitu zuen Jorma Panularekin Stockholmeko Royal College of Music-en.