Handitasunez

Hamazazpi kontzertu liluragarri; zuzendari, bakarlari eta abesbatza bikainak, eta askotariko programa eta soinu-paisaia oso desberdinak. Horren guztiaren ondoren, gure orkestra 100 urte zaharragoa eta jakintsuagoa da. Denboraldi historiko honetan, orkestraren urteurrena izan da eta amaierak bat egin du (ia-ia) pandemiaren amaierarekin. Beraz, honela baino ezin zuen amaitu: handitasunez. Balio sinfoniko handiko hiru pieza handirekin eta kondaira batekin; gure kondaira: Joaquín Achúcarro.

Soinu-dentsitate handiko hiru pieza sinfoniko: aberatsak, konplexuak eta oso adierazkorrak, guztiak beren jatorrian kokatuta, hots, XIX. mendearen azken zatian; izan ere, erromantizismo berantiarrean girotuta daude eta tonalitate ezberdinak dituzte. Gainera, denboraldiko leitmotiven batekin lotzen dituzte emakume konpositoreak, bai eta aurreko kontzertuetako batekin ere, César Francken figuraren bidez. Azken horren Sinfonia re minorrean entzun genuen joan den abenduan.

Musikari belgikarraren Aldaera sinfonikoen aurretik, Augusta Holmèsen Andromeda poema sinfonikoaren txanda izango da. Konbinazio egokia da, Holmès Francken ikaslea izan baitzen; bi lanen artean kointzidentzia estilistikoak aurki ditzakegu, batez ere Alemaniako musikaren eragina, agian nabarmenagoa Holmèsen kasuan.

Augusta Holmès Parisen jaio zen 1847an. Irlandar ofizial baten alaba zen, eta, beraz, bere deiturak, jatorriz, ez zuen azentu hori; detektibe ospetsuarena bezala ahoskatzen zen. Frantzian bertakotu ondoren gehitu zion azentua. Amaren iritzia gorabehera, Augusta gazteak musika ikasteari eskaini zion bere denbora, eta pianista, abeslari eta konpositore bikaina bihurtu zen. Parisko musika girorik finenetan mugitu zen XIX. mendearen amaierako hamarkadetan, eta ezinbestekoa zen Europako edozein musikarirentzat korronte nagusienetakoren bati ekitea (edo hura hartzeaz akusatua izatea): Alemanian eta Austrian wagneriarra edo brahmsiarra izan zitekeen; Frantzian, aldiz, bazeuden horietara jotzen zutenak, baina bazeuden Frantziako bertako musikara jotzen zutenak ere.

Cesar Franck Musikaren Elkarte Nazionaleko kide fundatzailea izan zen arren, eta egile frantsesei germaniarretik bereizitako identitatea bilatzeko bidea eman nahi bazien ere, beti izan zuen hurbiltasun argi bat garapen estruktural eta harmonikoaren printzipioekin, erromantizismo alemaniarrarekin bat zetozen genero eta erabilerekin, gero ikusiko dugun bezala, bere obrari buruz hitz egiten dugunean. Agian bere ikasleari horren inguruko zerbait helarazi zion; izan ere, Richard Wagner bisitatu zuen Bayreuthen, eta eragin hori bere obretan nabaritzen da, zalantzarik gabe. Horren erakusle dira orkestra maneiatzeko duen modua, metalen koloreak hartzen duen protagonismoa eta intentsitate kromatiko nabarmeneko harmonia.

Hori bai: gerora Holmèsek konposatu zituen lanetako askok Wagnerren istorioak kontatzeko zaletasuarekin bat egin badute ere, Holmèsek askotan ordezkatu zituen Wagnerren dramen bi nukleo garrantzitsuenak osatzen dituzten eskandinaviar kondaira lanbrotsuak eta epika arturikoa, grekolatinotik edo Erdi Aroko zaldunen ikuskeratik hartutako istorioekin. Horietatik abiatuta, poema sinfonikoak sortu zituen, hala nola gaur entzungo duguna eta lau opera. Orlando haserre, Apolo, Astarté, Lancelot eta Prometeo dira fantasia musikal horietako pertsonaietako batzuk. Baina ganbera- eta literatura-lan eta lan bokalen katalogo zabala ere du, Augusta Holmès poeta eta idazlea ere izan baitzen. Bere garaian errespetu handiko pertsonaia izan zen, eta polemika pizteko gai izan zen Parisen Mendi beltza opera estreinatu zenean, wagneriarregitzat hartu baitzioten. Noski, garrantzirik gabeko konpositorea izan balitz, ez zen polemikarako lekurik izango. Hala ere, gaur egun ia ahaztu egin dugu haren musika, eta, beraz, eskertu egiten da zuzenean entzuteko aukera hori. Pizgarria izan daiteke haren sorkuntzetako batzuk bilatzeko eta gozatzeko; izan ere, gaur egun oso erraza da Internet bidez ia edozein eduki eskuratzea.

Andromedan, Holmèsek bere trebetasunetako batzuk zabaldu zituen, berak idatzitako poema batetik abiatu baitzen, non pertsonaiaren mitoa birsortzen baitzuen; istorio hori izarretan irakur daiteke, udako zeruan, hainbat konstelaziok kondaira hori bera kontatzen baitute.

Hemen ez dugu poema osoa erreproduzitzeko tarterik, beraz, utz iezadazue jatorrizko istorioa oroitzapenak bezala jasotzen. Horrek ez du bermatzen bat etorriko denik beste bertsio batzuekin, xehetasun batzuk aldatu ahal izan baitituzte. Andromeda Etiopiako errege-erregina Zefeo eta Kasiopearen alaba zen. Kasiopeak, hybrisak, harrotasunaren bekatuak, kultura grekoarentzako benetako bekatu nagusiak itsuturik, lotsagabekeri bat egin zuen: bere edertasuna (edo bere alabarena, bertsioen arabera) alderatu zuen, bere alde, Poseidonek, uren jainkoak, babestutako itsas ninfen edertasunarekin. Jainkoak hilkorrei hainbeste eskatzen zieten neurritasunaren aldekoak ez zirenez, Poseidonen haserrearen ondorioak espero bezain gogorrak izan ziren: itsas munstro izugarri bat kostaldera hurbiltzen hasi zen, erresuma osoko gizakiak eta animaliak irensteko asmoz. Orakulu batek, hau ere nabarmen maltzurra, Andromeda gaixoa itsaso ondoko harkaitz batean kateatzea eta sakrifikatzea gomendatu zuen, ezeren errurik ez bazuen ere, horrela Zeto munstroaren gosea baretuko zelako (horrenda cette subiecit… dio Lekeitioko armarriaren leloak, izen hori bera emanez iraganean lekeitiar ontziek ehizatutako baleei: zetazeoak).

Baina Perseo ausartak esperientzia zuen horrelako izakiekin (Medusa beldurgarriari lepoa moztu zion), eta etsai maltzurra akabatzea proposatu zien erregeei, Andromedaren eskua ematearen truke. Erregeek onartu egin zuten, eta, beraz, neska gajoak, bere iritzia galdetu gabe harkaitzera kateatua izan ondoren, Perseorekin kateatu zioten, beste behin, bere iritzia galdetu gabe.

Heroi adoretsuak abantaila bat zuen: Gorgonaren burua gordetzeko ideia praktikoa (baina ez oso higienikoa) izan zuen. Gorgona, El Cid bezala, guduak irabazten jarraitu zuen hil ondoren, bururik gabe ere, begiradarekin pertsona bat harri bihurtzeko gaitasunari eutsi baitzion. Beraz, Zeto koral bihurtu zen, eta Andromeda ama saiatu; izan ere, erreskatearen ondoren (nahiko erraza izan zela esan beharra dago), Perseorekin ezkondu zen eta zazpi seme-alaba izan zituzten. Ziurrenik uneren batean pentsatu du ea ez ote zen hobe izango harkaitzean geratzea zazpi aingerutxori zaintzea baino.

Abuztuaren 10eko edo 11ko gauean hiritik alde egin eta zeru garbi bat bilatzeko aukera baldin baduzue (hobe Bilbotik urrun), begiratu iparraldera eta konstelazioetan idatzitako istorio hau ikusiko duzue: uve bikoitz bat, Kasiopea harroa eta Perseo ondoan; hortik abiatzen dira pertseida ospetsuak, San Lorentzoren malkoak, aipatutako egunetan. Eta Andromeda bera, bere sakrifizioagatik, konstelazio bat ez ezik galaxia oso bat bataiatzea merezi izan baitzuen. Lurretik begi hutsez ikusten den objekturik urrunena da, eta bi mila eta hirurehun milioi eta koska argi-urtera dago (imajinatu… ahal baduzue).

Augusta Holmèsen poemak eta musikak kontatzen duten istorioak hedapen liriko eta aldi berean epiko handia du. Hainbat atal bereiz ditzakegu: sarrerak gatazka planteatzen du, wagneriar unibertsora eramaten gaituzten metalen dei indartsu batzuek bide emanda; bitartean, soka dardarka dago protagonistak jasango duen mehatxua adierazteko. Ondoren, pasarte aztoratu bat dator, itsas ondoan itxarotearen larritasuna helarazten diguna, munstroa hurbiltzen ari den bitartean. Soken errezitazio dramatikoren bidez, pasarte batek heroiaren etorrerarako trantsizio gisa balio du. Hemen hasten da atal nagusia, eta ia beti metalek intonatutako motibo distiratsu bat zabaltzen du. Holmèsek maisutasun handia erakusten du tentsioaren kontrolean, crescendo progresibo bat eginez, ez bakarrik soinu-kantitateari dagokionez, baita pixkanaka pilatzen ari den tentsio harmonikoari dagokionez ere, Perseok munstroa garaitu eta lehertzen duen bitartean. Azkenik, zazpi seme-alaben zatia alde batera utziz, poemak dio bi maitaleak zeru izartura igotzen direla, eta maitasunez betetako azken eszena erromantikoa garatzen du.

Piezaren zati bakoitzean keinu iradokitzaileak aurkitzen ditugu, distiratsuak edo samurrak, boteretsuak edo mehatxagarriak, kezkagarriak edo heroikoak, egilearen malgutasunaren eta bere hizkuntzaren aberastasunaren berri ematen digutenak. Eta, ziur aski, orkestratzaile gisa duen gaitasuna ere oso nabarmena dela irudituko zaizue. Azken batean, oso musika atsegina.

Horixe bera pentsatu behar zuen César Franckek ere Holmèsen maisu gisa jardun zuenean. Franckekin jarraituko dugu. 1885ean, hirurogeita hiru urte zituela, Bariazio sinfonikoak piano eta orkestrarako obra konposatu zuen. Francken ibilbidea irregularra izan zen: urte batzuez haur bat besterik ez izan ondoren, bere aitaren diziplinapeko gazte prodijioa bilakatu zen. Aitak zorroztasunez gidatzen zuen semearen lana, baina, esan beharra dago, maisurik onenei eta agertokirik onenetara hurbiltzeko trebetasun handia zuela. Gero, aitarekiko askatzeko erabakia hartu ondorengo urte ilunetan, musika-maisu eta organista gisa biziraun zuen; azkenik, arrakasta berantiarra izan zuen, baina nahikoa eskuzabala, nahiz eta bere garaikide batzuk mesfidati agertu bere musika ez zelako frantses purua.

Obra honi dagokionez, arrazoi nahikoa dute horrela pentsatzeko. Izan ere, obrak autorearen musikan ohikoak diren postulatuetako batzuk jarraitzen ditu, Beethovenen garaitik aurrerako Alemaniako tradizio erromantikoaren ezagutza bikaina baitzuen: laburbilduz, garapen ziklikoaren ideia, hau da, musikaren arkitekturarekiko kezka eta bere egituraren osotasunak gai nagusien eraldaketei erantzun diezaien lortzea, entzuleak musika-material horien istorioa pertsonaiak imajinatuz jarrai dezan, eta pertsonaia horiek bere begien (belarriak, egia esan) aurrean eboluzionatzen ikus ditzan, jasandako gorabeheren arabera. Horrela, oreka egokia lortu nahi da batasunaren eta aniztasunaren artean, harmoniaren erabilerak araututako tentsio- eta distentsio-prozesuei jarraituz.

Kasu honetan, gure protagonista gai nagusi bat da, eta modu askean “bariazioak” dei ditzakegun abentura batzuk biziko ditu; beraz, ez da modu klasikoan aldaketak dituen gai bat (gaiaren azalpena eta ondoz ondoko bariazio kontrastatzaileak), baizik eta Franckek modu aske eta bereziki trinko batean unerako sortutako pianorako eta orkestrarako kontzertu baten zatiak, eta, dirudienez, ordu laurden pasatxoan sintetizatzen dituenak, lehen aipatu dugun unitate ziklikoaren izaera nabarmenduz, musikagilearen musika-ikuskeran oso garrantzitsua baita.

Obraren aurkezpenak antzekotasun ukaezina du Beethovenen laugarren kontzertuko bigarren mugimenduarekin: orkestraren oldarkortasuna txandakatu egiten da, eta kontraste egiten du piano adierazkor eta lasaiarekin. Pianoak gaia aurkezten du eta lasaitasuna eskatzen duela dirudi. Gai hori unitate tematikoaren haria ez galtzeko adina ezagutzen dugunean, atal nagusia hasten da. Atal horretan, bariazioak ageri dira, baina ez pentsa banaketa argirik dagoenik haien artean; aitzitik, bata bestea bihurtzen dira. Obrako adituek, bakoitzaren ikuspuntuaren arabera, sei eta hamabost bariazio artean hautematen dituzte, eta ez dira ados jartzen. Berdin dio; ez hasi zenbatzen. Gozatu Franckek duen irudimenaz, gaia bistatik galdu gabe, hura eraldatu, mozorrotu, desegin eta berrosatzeko eta, era berean, gorabehera horietatik guztietatik igaroarazteko. Hori da, azken batean, edozein bariazio-obraren helburua: egileak gaiaren inguruko abenturak asmatzeko duen sormena erakustea, bai eta bere bariazioetan gaia beti hautemateko moduan mantentzeko duen gaitasuna ere. Beste alde batetik, bariazio horiek daramaten “sinfonikoak” adjektiboak, pianoarekin batera orkestra bat dagoela adierazteaz gain, orkestrako zenbait instrumentu edo atalek une askotan hartzen duten garrantzia ere adierazten du; horrek, gaia aldatzeko aukerak areagotzen ditu: kolore desberdinak, tinbre desberdinak, adierazpen desberdinak.

Hirugarren zatia pianorako edozein kontzertu handiren finale birtuosistikoaren parekoa da. Gaiak bere formarik arinena hartzen du eta teklatuaren eta orkestraren helarazten da abiadura handian, ondorioari behar adina distira emanez.

Francken maisulan bat, bere obra gailenetako bat, bere pentsamendu musikalaren ezaugarririk bereizgarrienak modu labur baina oso bizi batean erakusten dituena. Eta Achúcarro maisuaren eskutik entzuteko aukera paregabea.

Eta horrela iritsi ginen kontzertuaren eta denboraldiaren amaierara; bigarren zati honek Modest Moussorgskyren eta Maurice Ravelen Erakusketa bateko Koadroak, distiratsuak, askotarikoak, dibertigarriak eta bikainak eskaintzen dizkigu. Ravelek egilekide gisa agertzea merezi du, eta ez orkestratzaile gisa bakarrik, bere orkestrazioagatik. Ez zen pieza orkestratu zuen lehena izan, ezta bakarra ere. Izan ere, bere lanak beste batzuk bultzatu zituen saiatzera, urte askotan Sergei Koussevitzky zuzendariak bere interpretazioaren esklusiba izan baitzuen eta, bere eskubideak amaitu ziren arte, beste orkestra batzuk behar izan baitziren obra eszenaratzeko.

Baina hel diezaiogun artista polifazetiko baten jatorriari: Viktor Hartman (1834 – 1873), errusiarra. Margolaria izan zen, bai eta arkitekto eta diseinatzaile ere, sortzaile ez oso ortodoxoa baina irudimentsua. Eraikinak, dekoratuak eta opera eta balleterako aldagelak diseinatzen zituen. Bere obraren zati handi bat galdu egin da, agian bere lan egiteko moduaren sistematikotasun eskasagatik edo bere heriotza goiztiarragatik, hogeita hemeretzi urte besterik ez zituela hil baitzen, eta bere lana antolatu gabe utzi baitzuen. Baina geratzen denetik oso nortasun artistiko originala zuela ondorioztatzen da: marrazkiaren zehaztasuna, adierazpenaren sinpletasuna, hanpatasun eskasa, kolorearen fintasuna… eta benetan errusiarra den arte bat identifikatzeko gogo bizia. XIX. mendean Errusiari lengoaia artistiko propioa eman nahi zioten mota guztietako sortzaileekin bat zetorren, frantziar edo italiar eraginaren nagusitasuna gaindituz.

Lan horretan, musikaren arloan, buru-belarri ziharduen poderoso puñado taldea, Grupo de los Cinco izenez ezagunagoa, Mili Balakirev buru zuena, Glinkaren urratsak jarraituz eta musika errusiarraren esentzia bilatuz sustrai folklorikoetan edo musika erlijioso ortodoxoaren erritmo eta kadentzietan. Margolaria, beraz, Vladimir Stasovek gidatuta hurbildu zen musikariengana, Errusiako arte-nazionalismoaren asmo horiekin bat zetorren arte-kritikaria.

Hartmannek Modest Moussorgsky, bostetatik arazotsuena, ezagutu zuen San Petersburgon, eta berehala adiskide onak egin ziren. Moussorgskyk, alkoholismoak jota eta hilobira bidean, lagun bat aurkitu zuen bere taberna orduetarako: Hartmann. Haren galera azkarrak sakon eragin zion.

Handik denbora batera, margolariaren omenezko erakusketa bat egin zen, eta han izan zen Moussorgsky, bere testigantzaren arabera, laguna tristuraz gogoratzen eta artista miresten. Eta han sortu zuen obra hau, jatorriz pianorako idatzia eta egilea hil ondoren berrikusi zena Cinco taldeko baten eskutik, Nicolai Rimsky-Korsakoven eskutik, bere taldekideen lanak amaitu edo hobetzeko joera baitzuen. Pertsona egokia zen, Rimsky oso ondo hezitako musikaria baitzen, arlo horretan trebeena, eta obra haiek ahalik eta baldintza onenetan hedatzen lagundu nahi baitzuen. Baina arazo bat zegoen: Rimskyk akatstzat jotzen zuena kentzen zuen eta, horrela, piezei elementu original edo aurreratuenak kentzen zizkien. Hori oso nabarmena zen Moussorgskyren kasuan, bere senak bereziki ortodoxiatik urrun zeuden berrikuspenak egiten baitzituen Rimskyk. Hori gertatu zen, adibidez, Boris Godunov operaren kasuan, Rimskyk bere laguna hil ondoren berrikusi zuena, bere alderdirik bitxienak garbitzeko.

Baina itzul gaitezen erakusketara. Moussorgskyren ideia oso originala da: bertan ikusgai dauden hamar koadro deskribatzen ditu musikalki, baina, elkarrekin deskonektatutako hamar piezako obra batera ez mugatzearren, Promenade (paseoa) izeneko gai bat sortzen du, eta hainbat bariazioetan azaltzen da, obra irekitzeko eta koadroak elkarren artean lotzeko. Horrela hainbat efektu lortzen ditu aldi berean: alde batetik, obrari batasuna ematen dio, aukeratutako koadroen gaiak askotarikoak baitira. Bestetik, errusiar musikaren elementu bat gehiago gehitzen du, Eliza ortodoxoaren musika erlijiosoaren erritmo irregularretan inspiratutako melodia baita, jatorriz 11/4 konpasean idatzia, berehala giro egokian kokatzen gaituena. Azkenik, eta garrantzitsuena dela uste dut, lanari zirraraz tindatutako oroimen pertsonaleko izaera ematen dio, koadroen deskribapenarekin bakarrik posible izango ez litzatekeena. Bere aurkezpen desberdinetan, paseoa gogo-aldarte ezberdinez tindatzen doa, egilearen gogoeta malenkoniatsua irudikatuz, begiratzen dituen koadroei eta bere lagunaren oroitzapenari dagokienez. Horrela, esperientzia pertsonal askoz biziago baten partaide egiten gaitu, koadroak bakarrik ikusiko bagenitu baino.

Ezinezkoa litzateke koadro bakoitzean hemen gelditzea. Pazientziaz gehiegi eskatzeaz gain, ez litzateke baliagarria izango, ezin izango bailukete irakurri entzuten ari diren bitartean. Gera gaitezen zenbait izenburu eta elementurekin: gnomo itxurako kriskitin kezkagarria; Tullerietako haur-jolas alaiak, gaztelu zaharraren oinean trobadore-kantu baten oroitzapen poetikoa saxofoiaren eskutik, bydloaren pauso astuna, idi-gurdi bat, tubak irudikatua, arraultza-oskolaren (ballet baterako jantzien zirriborroa) barruan txitak dantzan (bide batez, Hartmannen diseinuan kanarioak ziren), Baba Yaga sorginaren oilo-hanken gaineko etxola, ipuin herrikoietako pertsonaia… besteak beste. Eta azkenik, Kieveko ate handia, hiri honetako oroitzapen-eraikin erraldoi baterako inoiz eraiki ez den diseinua. Tamalez, hiri horren izena ideia ez hain alaiekin lotzen dugu gaur egun. Hemen Ravelen orkestrazioak boterez gainezka egiten du eta ametsezko ate honetara eramaten gaitu, kanpaien soinuarekin berdetzen gaitu eta obra eta denboraldia modurik bikainenean amaitzen ditu.

Gozatu kontzertu honetaz, bota faltan datozen hilabeteetan gure orkestrarekin dituzuen hitzorduak, eta ikus gaitezen elkar hilabete gutxi barru musikaz gozatzeko. Laster arte!

Iñaki Moreno Navarro

Joaquín Achúcarro

Pianoa

Bilbon jaioa, Liverpooleko Nazioarteko Lehiaketa irabazi zuen eta kritika sutsuak jaso zituen London Symphony taldearekin Royal Festival Hallen debuta egin ondoren. Etengabe aritu da kontzertuak ematen nazioartean, eta 61 herrialdetako aretoetan egon da: Berlin Philharmonie, Carnegie Hall, Avery Fisher Hall, Concertgebouw, Kennedy Center, Musikverein, Royal Albert Hall, Royal Festival Hall, Scala Suntory Hall, Sydney Opera House. Errezitaldietan egon da, bai eta bakarlari gisa ere, honako orkestra hauetan: Berlin Philharmonic, Chicago Symphony, New York Philharmonic, Los Angeles Philharmonic, La Scala de Milán, Sydney Symphony, London Philharmonic, BBC Symphony, National de France, Yomiuri, Tokyo Metropolitan Symphony, Tokyo Philharmonic, RIAS Berlin eta Espainiako orkestra guztiak, 400 zuzendari baino gehiagorekin batera, hala nola Abbado, Chailly, Davis, Mehta, Ozawa, Rattle, Van Zweden eta Conlon.

Unescok “Artist for Peace” izendatu zuen Parisen, egindako “lan artistiko bikainagatik”. Sienako (Italia) Chigiana Akademiako Accademico ad Honorem da. Arte Ederretako Urrezko Domina, Musikako Sari Nazionala, eta Meritu Zibileko Gurutze Handia. Madrilgo San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademiako ohorezko akademikoa eta Madrilgo Unibertsitate Autonomoko Honoris Causa doktorea. International Astronomical Unionek (IAU) 22191. miniplaneta “Achúcarro” izendatzea erabaki zuen, bere ibilbide unibertsalaren omenez.

“Achúcarro plays Brahms” DVDak Brahmsen 2. kontzertua jasotzen du, London Symphony eta Sir Colin Davisekin (Opus Arte) batera egin zuena. 5 izar jaso zituen Europa osoan eta Amazoneko Bestsellers zerrendako lehen postura iritsi zen. Handik gutxira, Euroartsek “FALLA and FRIENDS” DVDa argitaratu zuen, “Las Noches en los Jardines de España” barne, Berlingo Filarmonikoarekin eta Sir Simon Rattlerekin batera. Kritikak eta publikoak gogo biziz hartu zuten. Konpositoreak eskatuta, Achúcarrok Joaquin Rodrigok Valentziako Orkestrarekin eta Manuel Galdufekin egindako kontzertuaren bertsioa berrikusi eta grabatu zuen SONYrentzat. Era berean, SONYk London Symphony eta Eduardo Matarekin egindako Goyescas eta Las Noches de Falla ospetsuak berrargitaratu ditu. 2019an, SONY JAPANek Achúcarrok beraientzat grabatutako espainiar musika guztia biltzen zuen CD bikoitza argitaratu zuen. Gainera, RCA, BMG, Claves, Ensayo, Dolce Volta, Master of Arts eta Etnosekin grabatu du, eta sariak irabazi ditu Ravel, Falla, Granados, Brahms, Schumann, Schubert, Chopin, Beethoven, Debussy, Bartók, Rachmaninoff, Scriabin, Turina eta Hermannen grabazioengatik. 1989ko abuztutik, Dallaseko SMUko J.E.Tate piano katedra du, eta irakaskuntza eta kontzertuak uztartzen ditu. 2008an, Dallaseko pertsona ospetsu eta erakunde talde batek JOAQUÍN ACHÚCARRO FOUNDATION sortu zuen, “bere ondare artistiko eta irakaslea iraunarazteko” eta bere ikasle pianistei lanbidearen hasieran laguntzeko.

2021ean eta 2022an, errezitaldiak eskaini ditu Madrilen (Ciclo Scherzo eta Zarzuelako Antzokia), Bilboko Filarmonikoan (bere debutaren 75. urteurrena) eta Verbier, Santander, Torroella eta Montblanch jaialdietan, baita kontzertuak ere orkestrarekin Donostian, Bilbon eta Murtzian. Duela gutxi errezitaldi bat jo zuen Chicagon eta kritika bikainak jaso zituen. Auditorio Nazionalean ere jo zuen Unibertsitate Autonomoarentzako, bai eta Jerezen ere. Uztailean Japoniara joango da errezitaldiak eta hainbat kontzertu orkestrarekin ematera. Itzultzean, Ubedako Jaialdian, Zaragozan, Torroellan, Almerian eta Iruñean joko du.

Giancarlo Guerrero

Zuzendaria

Giancarlo Guerrero orkestra zuzendaria da eta sei GRAMMY® sari irabazi ditu. Nashvilleko Sinfonikoaren eta NFM Wroclaw Philharmonic-en musika-zuzendaria da. Guerreroren "Zuzendaritza karismatikoa eta xehetasunekiko arreta" (Seattle Times) goraipatu dute, "egitura boteretsuko emanaldiak" (Boston Globe) egiten dituelako, "aldi berean indartsuak, kartsuak eta ñabartuak" (BachTrack) direnak.

Enkargu, grabaketa eta mundu mailako estreinaldi bidez, Guerrerok Amerikako konpositore ospetsuen obrak zuzendu ditu, musika amerikarreko mundu mailako hamaika estreinaldi egin dituelarik eta hamabost grabaketa Nashvilleko Orkestra Sinfonikoarekin, Michael Daugherty, Terry Riley eta Jonathan Leshnoff-en lanekin.

Musika garaikidea sustatzeko hartua duen konpromisoari jarraiki, Nashvilleko Orkestra Sinfonikoaren Laborategi eta Konposizio Tailerraren sorkuntza-prozesua gidatu zuen Aaron Jay Kernis konpositorearekin batera. Bi urterik behin antolatzen den ekimen hori konpositore gazte eta gorakorrei zuzenduta dago.

2021-22 denboraldian San Frantziskoko Sinfonikoarekin egin du debuta, eta bertan Timothy McAllisterri zuzendu dio John Coriglianoren saxofoi eta orkestrarako triatloiaren mundu mailako estreinaldia, eta São Pauloko Orkestra Sinfonikoa eta Chicago Symphony Orchestra zuzenduko ditu berriro.

2020-21 denboraldian kontzertuak hein handi batean koronabirusaren pandemiaren ondorioz bertan behera geratu baziren ere (adibidez, Nashvilleko Sinfonikoaren denboraldia eta Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, Bambergeko Sinfonikoa, Frankfurteko Opera eta Museoen Orkestra eta Zeelanda Berriko Sinfonikoarekin egin behar zituen agerraldiak barne), Guerrerok kontzertu birtualetan jo zuen Houston eta Bostongo sinfonikoekin. 2020ko neguan, Europara itzuli zen Beethoven interpretatzeko Gulbenkian Orkestrarekin eta NFM Wroclaw Philharmonic zuzentzeko zortzi programa desberdinetan, Bomsori Kim biolin-jotzailearekin grabazio-saio bat barne. Bomsori: Violin on Stage albuma 2021eko ekainean argitaratu zen eta Billboardeko zerrendaburu izan zen.

Guerrerok emanaldiak eskaini ditu Ipar Amerikako orkestra garrantzitsuekin. Orkestra hauekin egin du lan nazioartean azken denboraldietan: Frankfurteko Irratiko Orkestra Sinfonikoa, Bruselako Orkestra Filarmonikoa, Alemaniako Irratiko Orkestra Filarmonikoa, Orchestre Philharmonique de Radio France, Herbehereetako Orkestra Filarmonikoa, Residentie Orkest, Hannoverreko NDR, Galiziako Orkestra Sinfonikoa eta Londreseko Orkestra Filarmonikoa, Queensland-eko Orkestra Sinfonikoa eta Sydney-ko Orkestra Sinfonikoa (Australia). Guerrero 2019ko League of American Orchestras konferentziako hizlari nagusi izendatua izan zen.

Aurretik, Guerrero maisua zuzendari gonbidatu nagusia izan zen Lisboako Gulbenkian Orkestran eta The Cleveland Orchestra Miami Residency-n, bai eta Eugene Symphony-ko musika-zuzendaria eta Minnesota Orchestra-ko zuzendari elkartua ere.

Nikaraguan jaioa, Guerrero umetan aldatu zen Costa Ricara eta bertako gazte sinfonian sartu zen. Perkusioa eta orkestra-zuzendaritza ikasi zituen Texaseko Baylor Unibertsitatean, eta Orkestra Zuzendaritzako masterra atera zuen Northwestern-en.