Kontzertuak

BOSen DENBORALDIA 11-2014-2015


Euskalduna Jauregia.   19:30 h.

A. Webern: Passacaglia
E. Elgar: Kontzertua biolontxelo eta orkestrarako mi minorrean
J. Brahms: 4. sinfonia mi minorrean

Adolfo Gutiérrez, biolontxeloa
John Axelrod, zuzendaria

DATAK

  • 26 otsaila 2015       Euskalduna Jauregia      19:30 h.
  • 27 otsaila 2015       Euskalduna Jauregia      19:30 h.

Ezagutu hemen harpidedunak BOS izatea abantaila guztiak

Kalez kale

Johannes Brahmsek (1833-1897) musikaren arloko Moises baten moduan igaro zuen bere bizitza profesionala. Edonora zihoala ere, iritzi publikoa bi zatitan irekitzen zen, Itsaso Gorriko urak bezala. Haren defendatzaileak eta aurkariak bazkalondoko grinaz hasten ziren eztabaidatzen Hanburgokoaren azken balentriari edo gaiztakeriari buruz. Brahmsen konplikaziorik nagusiena zen, sarri askotan, bere babesle sendoetakoren bat harrituta sentitzen zela, izandako itxaropenetan traizionatuta, edo oin okerrarekin altxatu zela, eta unetxo batez bandoz aldatzen zen lasai asko, gainerako guztien nahasmenerako, jakina. Hanslickek ere, izugarri miresten zuen kritikari vienar bikainak, eztenkadaren bat botatzen zion puntualtasun germaniarrez. Brahmsek zopa-zopa eginda eman zuen bere ibilbide osoa, bere baitarako pentsatuz “libra gaitzala Jaungoikoak gure lagunetatik, arerioez geu arduratuko gara eta”.
Bitxia badirudi ere, itxura batean, mundu guztiak hainbat eta hainbat etiketa jarri nahi izaten zion (berari ez zitzaion batere gustatzen hori, egia esan). Iskanbilak etiketa horiek interpretatzeko orduan zetozen: Brahms oinordeko unibertsala zen: Schumannena, Beethovenena, Bachena, Mozartena eta Haydnena… Brahms oinordeko hutsa zen. Leinu noblea, zioten batzuek. Errentaduna, zioten besteek. Brahmsek bere belaunaldiko talenturik nabarmenenetakoa zeukan, eta Viena osoak ematen zuen iritzia, esanez zertan erabili behar zuen talentu hura. Epe zabalak ere ematen zizkioten. “Obra hutsala da, baina hurrengoetan hobeto irtengo zaio”. “Bertutez betetako obra, baina ezer gutxi, etorkizunean emango digunarekin konparatuta”. Edo ohiko beste komentario batzuk: “Zientzia musikalez betetako obra; horixe da poetaren bidea”. “Zientzia musikalez betetako obra; espero dezagun akademizismo horretatik alde egingo duela eta poetari hitz egiten utziko diola”. Brahms izugarri apala zen bere arteari zegokionez. Eta, horretan, denak bat zetozen: txarto egina. “Dagokion tokia betetzeko nahia falta zaio”, edo “Apaltasun faltsua”. Brahms kokoteraino zegoen.
Aldi berean, iritzi desberdin eta gurutzatuetarako (sarri askotan, iritzi zoro samarrak) eskubidea zeukan. Bere defendatzaileek, maitasunez, akats klasiko bat aurpegiratzen zioten: Brahmsen orkestrazioak albo batera uzten zituela Wagnerren berrikuntza eta ekarpen handiak. Handik hamarkada pare batera –Debussy, Rimski Korsakov edo hasierako Stravinsky modu zoragarrian agertu ostean–, Ravelek, orkestratzaile gorenak, esan zuen Brahmsen musika, tira, nola-halakoa zela, baina benetan liluragarria iruditzen zitzaiona haren orkestra-erabilera bikaina zela.
Eta Brahmsek etengabeko eta gehiegizko esposizio hori bizi behar izan zuen konpositore gisa. Baina, gainera, zuzendari gisa ere, nahasmendua nagusi zen. “Keinu lehorra du, urruna… ezin dugu asmatu zer nahi duen”. “Keinu ganoragabea dauka, inplikatuegia… baina ederto transmititzen ditu bere asmoak”. Deigarria da ikustea Brahmsek zelan lortu zuen gauza horiei kasurik ez egitea; antza denez, azala gogortuta zeukan jada.
Beste alde batetik, egileaz gain zuzendaria ere bazenez, obren bizitzari buruzko irakurketa paradoxikoa egin zezakeen, itxura batean. Guk, gizaki koitaduok, uste dugu pieza baten lehen interpretazioak partituraren erabateko errespetuaren menpe daudela. Eta gero, entzunaldiak pilatu ahala, helduko direla lizentziak, keinuak, gehiegikeriak, esperimentuak, ohiturak…
Baina, 1886ko urtarrilaren 20ko gutun batean –obra Vienan lehen aldiz jo eta hiru egun geroago–, Brahmsek bere azken sinfonia izango zenaren (alegia, Laugarren sinfonia, zenbait aste lehenago estreinatu zena Alemaniako Meiningenen, txalo-zaparrada handiagoarekin) zuzendaritzari buruzko zenbait hausnarketa konpartitu zituen Joseph Joachim biolin-jotzaile eta orkestra-zuzendari ospetsuarekin, Brahmsen lagun handia zen eta:
“Aldaketa gutxi batzuk markatu ditut partituran, arkatzez. Erabilgarriak izan daitezke, eta beharrezkoak ere bai, lehenengo interpretazioan. Zoritxarrez, sarri askotan, editatutako partituran geratzen dira jasota, eta, kasu askotan, ez lirateke hor egon behar. Gehiegikeria horiek soilik izaten dira beharrezkoak, konposizio bat ez denean ezaguna orkestrarentzat (edo bakarlariarentzat). Honelako kasu batean, normalean, kontua ez nuke nahikoa puztu behar, premiatuz edo eutsiz, bilatzen ari naizen adierazpen sutsua edo barea lortu nahian –lausoki bada ere–. Obra bat ohiko programazioetan sartzen denean, nire ustez, horrelako gauzak ez dira justifikagarriak. Izan ere, jatorrizkotik zenbat eta gehiago urrundu, interpretazioak orduan eta gehiago galtzen du arlo artistikotik. Nire konposizio zaharrenekin, maiz ikusi dut dena bere lekuan dagoela, ezer gehitu beharrik gabe; eta lehen aipatutako ohar horietako asko erabat hutsalak bihurtzen direla”.
Hori ikusita, Brahms soilik konpositore bikaina zen, baina, horrez gain, bere lankideen artean batere ohikoa ez zen zentzua ere bazeukan.
Laugarren Sinfonia honek (ondo dakigunez, bere azkena izango zen) denboratxoa behar izan zuen jendearen gustukoa izateko, baina, ustekabean, kutsadura-efektua izan zuen. Leipzigeko egunkari baten arabera, Brahmsek debekualdi sinfonikoa ireki zuenean, estreinaldien epidemia piztu zen. 19 sinfonia ere bai, urte haietakoren batean.
Bidaiatu dezagun denboran, hiru hamarkada aurrerago. Londres, 1919ko urriaren 26a. Hiri horretako Orkestra Sinfonikoak hurrengo egunean joko duen egitaraua entseatu du. Bi pertsona ari dira batuta konpartitzen: Albert Coates –zuzendari titularra– eta Edward Elgar (1857-1934), Brahmsen azken sorkuntzaren (Biolontxelorako kontzertua mi minorrean) estreinaldia zuzendu zuen konpositore ospetsua. Itxura batean, dena ederto doa entsegu orokor horretan, Elgar podiumera igotzeko unea heltzen den arte. Kontua da, podiumera igo baino lehen, lagungarria izaten dela podium hori hutsik egotea, eta kasu honetan ez da horrela. Coatesek, ez ikusiarena eginez, egitarauan zegozkion obrak entseatzen jarraitu zuen, eta, saioa amaitzeko hamabost minutu eskas falta ziren arte, ezin izan zuten handik atera. Lana ez da doitzeko zailegia –izan ere, egilearen obrarik gardenenetakotzat hartzen da–, baina, edonola ere, pieza ezezaguna da. Hurrengo egunean, normala denez, estreinaldia oso kaskarra izan zen. Protagonistak eskarmentatuta geratu ziren. Elgarrek gutxigatik ez zuen emanaldia bertan behera utzi, baina, geroagoko lekukotza baten arabera, ez zuen halakorik egin, bakarlariak, Felix Salmond biolontxelo-jotzaile gazteak, lan handia egin zuelako, eta Elgarrek jarrera hori errespetatzen zuelako. Aldi berean, Salmondek emanaldi haren ondorioak pairatu behar izan zituen. Biolontxelo-jotzaile eta irakasle gisa bizitza profesional luzea izan zuen arren Estatu Batuetan, ez zuen inoiz gehiago jo obra hori jendaurrean, eta ikasleei ere ez zien sekula proposatu. Bi emakume arduratu ziren Biolontxelorako kontzertuaren lekukoa hartzeaz, hurrenez hurren. Lehenengoa Beatrice Harrison izan zen, berak grabatu baitzuen obra hori Elgarrekin; eta, gero, hirurogeiko hamarkadan, Jacqueline Du Pré, biolontxelo-jotzaile bikaina, kontzertu hau berarentzat konposatu izan balute bezala jotzen zuena. Rostropovichek, tipo sinpatikoa izaki, ez zeukan inolako arazorik aitortzeko obra jotzeari utzi ziola, ikasleak ehun buelta ematen zizkiolako.
Elgar izan zen konposizioa eta zuzendaritza uztartu zituzten musikari ugarietako bat. Aspaldi-aspaldiko bideo bat ere badago, zuzendari-lanetan agertzen dena. Hain da gauza xelebrea, bideoa oso bitxia eta gomendagarria baita: ez dauka inolako zerikusirik gaur egungo teknikekin.
Elgar eskola orotatik aparteko konpositorea izan zen. Autodidakta zen, eta kosmopolita bere planteamendu estetikoan; era berean, beti entzungor jokatzen zuen lehengo sonoritateak lurperatu nahi zituzten musika berrien kantu milenaristekiko. 1908. urtea berezia izan zen, zentzu horretan. Elgarrek, berrogeita hamar urte ingururekin, behingoz sinfonia bat konposatzeari ekin zionean (Brahmsi gauza bera gertatu zitzaion), Arnold Schoenberg abangoardistak bere lehen –eta ia azken– obra atonalak estreinatu zituen Viena urrun bezain hurbilekoan. Askoren ustez, artista hura historia egiten ari zen; espiritua hain irekita ez zuten beste batzuek, aldiz, adierazi zuten artistak egiten zuena zarata hutsa baino ez zela. Alabaina, Schoenbergek bizimodu bikoitza zeukan, imajina daitekeen musika-hizkerarik klasikoeneko irakasle gisa. Anton Webern (1883-1945) izan zen haren ikaslerik bikainenetakoa, ikasle bikainen kate luze batean. Eta, 1908an, karrera amaierako lana aurkeztu zuen: Passacaglia orkestrarako op.1, bere azken konposizio tonaletako bat, oso garatutako hizkera erromantiko berantiarrean konposatutakoa. Hirian laster jakin zen Schoenbergen apostoluetako batek keinu bat egin ziola abangoardiatik nahi gabeko eta ehortzitako Brahms profetari. Passacagliaren egitura formala –Europan mende eta erdi zeraman abandonatuta– Brahmsek berreskuratu zuen, Laugarren Sinfoniako azken mugimenduan. Obra arraroa, Schoenberg iraultzailearen katedran.
Ondorengo hamarkadetan, Webernek karrera bikoitza uztartu zuen: batetik, serieko musikaren konpositorea zen, eta, bestetik, orkestra-zuzendari gisa aritzen zen errepertoriorik tradizionalenetan. Berak sekula ez zuen historia desagerrarazi nahi izan: jarraipena eman nahi zion, besterik ez.
Joseba Berrocal
 
 

ADOLFO GUTIÉRREZ– Biolontxeloa
Munichen jaio zen, guraso espainiarren familia batean. Nazioartean proiekziorik handiena duen artista espainiarretako bat da, bere belaunaldian. 2010ean, London Symphony Orchestrarekin egin zuen debuta, Elgarren Kontzertua joz. Bere ondorengo konpromisoen artean honakoak daude: Gewandhaus Orchesterrekin egingo duen debuta, Riccardo Chaillyrekin; Espainiako Orkestra Nazionala, Ton Koopmanekin; eta Fort Worth Symphony, Harth-Bedoyaren zuzendaritzapean.
 
2002an, Ravel Saria eman zioten, eta areto zein jaialdirik ospetsuenetan jotzeko gonbita egin zioten; besteak beste, Schleswig Holstein Festival, Ravinia Festival, Holland Music Sessions eta abarrean. Errezitaldi-birak egin ditu AEBetan, eta, horri esker, New Yorken, Bostonen, Dallasen eta Los Angelesen jo izan du.
 
Hainbat zuzendarirekin kolaboratu du: Eduard Schmieder, Friedrich Haider, Enrique Batiz, Antoni Ros Marbà, Michael Thomas, Charles Dutoit, Edward Gardner eta beste askorekin.
 
Bere grabazioen artean, Barber, Rachmaninov eta Piazzollaren obren errezitaldi-egitarau bat nabarmendu behar da, bai eta J.S. Bachen biolontxelo bakarlarirako suiteen integrala ere, Verso disko-etxearentzat.
 
Piano-ikasketak Munichen hasi zituen, eta biolontxelokoak, berriz, Espainian, 14 urte zituela. Bere maisuen artean daude Elías Arizcuren, Lluis Claret, Gary Hoffman eta Bernard Greenhouse. Francesco Ruggieriren biolontxelo bat jotzen du, Cremonan egindakoa 1673an, eta babesle anonimo batzuek lagatakoa, Londresko Florian Leonhard Fine Violins konpainiako Thomas Weiren lankidetzarekin.
 
 
JOHN AXELROD – Zuzendaria / director
 
Sevillako Errege Orkestra Sinfonikoaren zuzendari titular eta artistikoa.
Orchestra Sinfónica di Milano “G. Verdi” orkestrako zuzendari nagusi gonbidatua.
John Axelrodek programazio-estilo zabal, berritzaile eta karismatikoa dauka, eta, horri esker, gaur egungo zuzendaririk nagusienetakoa da.
2001etik, John Axelrodek mundu osoko ehun eta berrogeita hamar orkestratik gora zuzendu ditu, bai eta hogeita hamar opera eta mundu mailako berrogeita hamar estreinaldi ere. Europan, kontzertuak eman ditu hainbat orkestrarekin: Berlingo Rundfunk-Sinfonieorchester, NDR SymphonyHamburg, hr-Sinfonieorchester Frankfurt, Orchestra Sinfonica Nazionale della RAI Torino, Veneziako Teatro La Fenice Orchestra, Napolik oTeatro San Carlo Orchestra, Orchestra Svizzera Italiana, Camerata Salzburg, ORF Radio Symphony Orchestra eta Grazer Philharmonikerrekin, besteak beste. 
Harvardeko Unibertsitatean graduatu zen 1988an. American Symphony Orchestra League conductors delakoarekin ikasi du, eta, San Petersburgoko Kontserbatorioan, berriz, Ilya Musinekin.

ELGAR, ETA BRAHMSEN 4.a
Elgarren kontzertuaren hasiera ederra, sarrerarik gabekoa, zuzenean doa bihotzera, eta horrek elegia-tonua ematen dio obra honi; hain zuzen ere, lan honek punta-puntako tokia dauka XX. mendean biolontxelorako idatzi ziren kontzertu handien artean. Udazken-giroko espiritu hori bera du Brahmsen Laugarren sinfonia lanak. Izugarri lirikoa da hasieran, eta harrigarria, aldiz, amaierako bariazioetan. Eta, ildo berean, Webernen katalogoa estreinatu zuen obra, oraindik ere sentimendu posterromantikoz betetakoa.
 

Info covid

Gertakarien egutegia

-
〈
Marzo 2016
〉
+
Al
As
Az
Og
Or
La
Ig

Erlazionatutako ekitaldiak

Denboraldia 2023-2024
25 - 26
Api
2024
>Erik Nielsenek Heroi bizitza bat zuzenduko du

Erik Nielsenek Heroi bizitza bat zuzenduko du

Lekua: Euskalduna Jauregia

Ein He/denleben zuzendari-lana da. Richard Straussek berak zuzendu zuen lehen emanaldian; hala ere, beste zuzendari handi bati eskainita zegoen, Mengelberg zuzendariari eta Concertgebouweko orkestrari, hain zuzen ere. Nielsenek poema sinfoniko izugarri hau aukeratu du titular gisa denboraldi honetan emango duen azken kontzerturako. Programa osatzeko, Schönberg eta Saint-Saëns musikagileen beste bi pieza ezagun izango ditugu entzungai, eta aipatzekoa da Alexandre Kantorow karismadunaren presentzia.

Charla preconcierto
2024/04/26 • 18:00 • Euskalduna. 5H Aretoa Terraza

Erik Nielsen, zuzendaria
Alexandre Kantorow, pianoa

I

ARNOLD SCHOENBERG (1874 – 1951)

Bost pieza orkestrarako Op. 16 (1949 berr.) *

I. Vorgefühle
II. Vergangenes
III. Farben
IV. Peripetie
V. Das obligate Rezitativ

CAMILLE SAINT-SAËNS (1835 – 1921)

5. kontzertua piano eta orkestrarako Fa Maiorrean Op. 103 “Egiptoarra”*

I. Allegro animato
II. Andante
III. Molto allegro

II

RICHARD STRAUSS (1864 – 1949)

Ein Heldenleben Op. 40

Heroia[Der Held] (attacca)
Heroiaren aurkariak [Des Helden Widersacher] (attacca)
Heroiaren bataila-eremua [Des Helden Walstatt ] (attacca)
Heroiaren bake lanak [Des Helden Friedenswerke] (attacca)
Erretiora mundutik eta heroiaren gailurra [Des Helden Weltflucht und Vollendung]

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
29
Api
2024
>Cámara 08

Cámara 08

Lekua: Euskalduna Jauregia

I

BOSen boskotea pianorekin

Laura Delgado, biolina
María Díaz Caneja, biolina
Lander Etxebarria, biola
Teresa Valente, biolontxeloa
Itxaso Sainz de la Maza, pianoa

ALFRED SCHNITTKE (1935)

Boskotea pianorekin

I. Moderato (attacca)
II. Tempo di Valse (attacca)
III. Andante (attacca)
IV. Lento (attacca)
V. Moderato pastorale

II

BOSen hari-ensemblea

Giulia Lucrezia Brinckmeier, biolina
Laura Delgado, biolina
David García, biolina
Samuel García, biolina
Lila Carolina Vivas, biolina
Pablo Val, biolina
Iñigo Grimal, biolina
María Díaz-Caneja, biolina
Isabel Aragón, biola
Juan Cuenca, biola
Diego Val, biolontxeloa
Jaime Puerta, biolontxeloa
Gabriel José León, kontrabaxua

ALFRED SCHNITTKE (1934 – 1998)

Moz-Art à la Haydn

BOSen hari eta haize ensemblea

Luis Fernando Núñez, tronpa
Estefanía Beceiro, tronpa
Giulia Lucrezia Brinckmeier, biolina
David García, biolina
Samuel García, biolina
Laura Delgado, biolina
Lila Carolina Vivas, biolina
María Díaz-Caneja, biolina
Isabel Aragón, biola
Juan Cuenca, biola
Diego Val, biolontxeloa
Jaime Puerta, biolontxeloa

WOLFGANG AMADEUS MOZART (1833 – 1897)

Txantxa musikal bat Fa Maiorrean K. 522

I. Allegro
II. Menuetto (Maestoso) – Trio
III. Adagio cantabile
IV. Presto

Informazioa eta sarrerak
04
Mai
2024
>Mozartland

Mozartland

Lekua: Euskalduna Jauregia • 0B Aretoa

Kontzertua familian
Princep Totilau + Cuarteto BOS, konpainia
Wolfgang Amadeus Mozart, musika
Pol Requesens, moldaketak

Bilbao Orkestra Sinfonikoa

­2 urtetik aurrera

PREZIOAK:
Orokorra 10 €
BOSaren abonatuak* 9 €
* Abonatuentzako deskontudun erosketak webguneko “eremu pertsonalean” edo leihatilan baino ezin dira egin.

“Mozartland” kontzertu-ikuskizun bat da, publikoa gonbidatzen duena Mozart txikiaren eta bere arreba Nannerlen jolas gelan esertzera, hezur-haragizko bi haurrek interpretatuta. Han, musikagilearen zuzeneko musikarekin, harizko eta txirulazko laukote baten eskutik, hiru aktorek maskarekin antzezten dituzte Salzburgoko jenio txikia gehien dibertitu zuten ipuin herrikoiak: igela, printzesa, erregea, txanogorritxoa, otsoa, amona, Hansel eta Grettel, sorgina eta Bremengo musikariak.

Bere jokoarekin, Mozart bi anaiak ipuinetako istorioak eta protagonistak edertasun, egia eta ontasun bihurtzen saiatuko dira, urte batzuk geroago Wolfgangek bere musikarekin egingo zuen bezala.

Sarrerak 2023ko abenduaren 1etik aurrera jarriko dira salgai.
Garrantzitsua: ­aretora ­sartu­ nahi duten ­persona ­guztiek­ (adina edozein dela ere) ­dagokien ­sarrera ­aurkeztu ­behar ­dute.

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
16 - 17
Mai
2024
>Heroiak eta deabruak Tim Meaden ahotsean

Heroiak eta deabruak Tim Meaden ahotsean

Lekua: Euskalduna Jauregia

Barroko-garaian, gehiegikeriak eta muturrak irudikatu ziren gehienbat. Kontratenoreak herniaren rola hartu zuen maiz, hala nola Giulio Cesare eta Orlando pertsonaietan, zeinak Tim Meaden ahots zoragarriaren bidez izango ditugu entzungai; bestalde, deabrua kontraste dinamiko eta bat-bateko disonantzien bidez irudikatzen zen, Leclair eta Boccherini pertsonaietan bezalaxe. Hori guztia, Pedro Gandíak proposatutako programa interesgarriaren baitan, zeina Sevillako Orkestra Barrokoko zuzendari artistikoa izan baita bi hamarkadaz eta zeina garai horretako gure espezialista handietako bat baita.

BOSbaroque

Leclair, Händel, Vivaldi, Geminiani eta Boccheriniren kontratenorarentzako obrak eta ariak

Tim Mead, kontratenorra
Pedro Gandía, kontzertino zuzendaria

Informazioa eta sarrerak